Przebarwienia na skórze to zmora wielu z nas. Jak bardzo jest to powszechny problem pokazują statystyki, które mówią o tym, że aż co trzecia kobieta po 30 roku życia obserwuje je na swojej skórze. Po 50-ce jest jeszcze gorzej, gdyż problem ten dotyczy 90% kobiet. Dlaczego wspominam o kobietach? Bo to my przede wszystkim jesteśmy do nich predysponowane. Dlatego też często, nie tylko po lecie, sięgamy po kosmetyki na przebarwienia. Jakich składników aktywnych powinnyśmy w nich szukać?

Mechanizm powstawania niechcianych plam na skórze jest złożony, wieloetapowy, a jednocześnie poznanie go jest niezwykle istotne do efektywnej walki z nimi. Dlatego też zanim przejdziemy do omawiania najskuteczniejszych substancji w kosmetykach na przebarwienia warto przyjrzeć się bliżej czynnikom predysponującym do nierównomiernego kolorytu skóry oraz najczęstszym typom przebarwień.

Dlaczego powstają przebarwienia?

Ciemne plamy, które powstają na skórze, najczęściej po letniej ekspozycji na promieniowanie UV, mogą być związane ze wzrostem aktywności komórek barwnikowych (melanocytów), zwiększeniem ich liczby, nasilonym transportem barwnika do keratynocytów oraz zmniejszeniem degradacji melaniny w naskórku przez komórki fagocytujące (np. makrofagi). Procesy te mogą nasilać uwarunkowania genetyczne, czynniki hormonalne (okres ciąży, menopauza), niektóre schorzenia (choroby wątroby, tarczycy, nadnerczy), przyjmowane leki (niektóre antybiotyki, leki przeciwbólowe, przeciwalergiczne), zioła (dziurawiec, arcydzięgiel, ruta), substancje zapachowe (olejek bergamotkowy), a także niektóre kosmetyki.

Przebarwienia mogą być także następstwem toczącego się w skórze stanu zapalnego. Dochodzi wówczas do zwiększenia produkcji melaniny pod wpływem IL-1, która wzmaga uwalnianie hormonu adrenokortykotropowego i melanotropowego. Tego typu przebarwienia mogą ustępować samoistnie, choć jest to często proces długotrwały.

Rodzaje przebarwień

W zależności od miejsca gromadzenia się barwnika przebarwienia dzielimy na:

• naskórkowe – melanina występuje wyłącznie w naskórku,
• skórne – barwnik sięga warstwy brodawkowej skóry właściwej,
• mieszane – z rozmieszczeniem barwnika zarówno w skórze właściwej jak i naskórku.

Określenie głębokości występowania zmian pigmentacyjnych jest ważnym elementem diagnozy, gdyż w dużej mierze decyduje o możliwości ich eliminacji. Najłatwiejsze do usunięcia są przebarwienia występujące płytko, w naskórku. Na szczęście to właśnie z nimi najczęściej się borykamy.

Najczęściej spotykane zmiany barwnikowe

Piegi

To niewielkie plamki pojawiające się na skórze, głównie twarzy, po ekspozycji na promieniowanie UV. Ich cechą charakterystyczną jest zdolność do samoistnego znikania w okresie jesienno-zimowym i ponownego pojawiania się latem. Piegi są uwarunkowane genetycznie, a ich występowanie jest związane ze wzmożonym wydzielaniem melaniny, bez zwiększenia ilości melanocytów.

Plamy soczewicowate

Są większe od piegów. Mogą być uwarunkowane genetycznie i pojawiać się już w dzieciństwie lub mieć charakter nabyty, związany z poparzeniami słonecznymi. Ich występowanie wiąże się zarówno ze wzmożoną produkcją melaniny jak i zwiększeniem ilości melanocytów. W okresie jesienno-zimowym zwykle bledną, jednak nie ustępują samoistnie.

Melasna

Są to rozległe plamy umiejscowione głównie na twarzy, często o charakterze symetrycznym. Dotyczą przede wszystkim kobiet i mogą być następstwem przyjmowania niektórych leków (np. antykoncepcyjnych) czy zmian w układzie hormonalnym (np. ciąża, menopauza). Bywają trudne do usunięcia ze względu na możliwość przenikania barwnika aż do skóry właściwej. Są związane ze zwiększeniem ilości i aktywności melanocytów.

Kosmetyki na przebarwienia

Jako że powstawanie zmian pigmentacyjnych ma związek z wieloma współistniejącymi mechanizmami, bardzo ważne jest, by kosmetyki na przebarwienia działały wielokierunkowo:

• hamowały nadmierną produkcję melaniny,
• ograniczały transport melanosomów, czyli przekazywanie barwnika do otaczających melanocyt komórek naskórka,
• złuszczały już zabarwione keratynocyty.

Jakie składniki mają takie działanie?

Retinoidy

Działają dwukierunkowo na przebarwienia. Po pierwsze ograniczają aktywność tyrozynazy i zmniejszają tym samym ilość produkowanego barwnika. Po drugie przyspieszają obrót komórkowy w obrębie naskórka, eliminując tym samym „zabarwione” keratynocyty. Są skuteczne w usuwaniu wielu rodzajów przebarwień, w tym plam soczewicowatych i ostudy.

Witamina C

Jedna z najbardziej znanych substancji o działaniu depigmentacyjnym. Zmniejsza aktywność tyrozynazy, kluczowego enzymu biorącego udział w procesie melanogenezy poprzez oddziaływanie z jonami miedzi. Ogromną zaletą witaminy C jest przeciwdziałanie także innym objawom fotostarzenia się skóry, dlatego substancja ta idealnie sprawdza się w rewitalizacji i odnowie skóry po lecie.

Wyciągi roślinne

Działanie depigmentacyjne wykazują także niektóre rośliny np. Boerhaavia diffusa. Boerawinony pochodzące z jej korzenia oddziałując na receptor PPARγ modulują eksperesję genów melanocytów. Regulują w ten sposób zarówno ilość wytwarzanej tyrozynazy jak i jej aktywność. Inne rośliny o działaniu depigmentacyjnym to np. lukrecja gładka, tarczyca bajkalska, morwa biała).

Kwasy

Wiele kwasów stosowanych w kosmetykach wpływa na rozjaśnianie przebarwień poprzez przyspieszenie mechanizmu złuszczania naskórka. Niektóre z nich mają jednak dodatkowe właściwości w tym zakresie.

Kwas azelainowy

Jest to substancja wyizolowana m.in. z drożdżaka Malassezia furfur, który powoduje łupież pstry prowadzący do powstawania odbarwionych plam na skórze. Jego działanie polega na hamowaniu nadaktywnych melanocytów. Jest skuteczny w przypadku melasmy i plam soczewicowatych. Kwas azelainowy bywa wykorzystywany także w przypadku występowania na skórze przebarwień potrądzikowych.

Azeloglicyna

Pochodna kwasu azelainowego o podobnym mechanizmie działania na przebarwienia. Zdecydowanie lepiej tolerowana przez skórę. Polecana także dla cer wrażliwych i naczyniowych.

Kwas traneksamowy

To substancja, która wpływa na rozjaśnianie przebarwień zarówno tych posłonecznych jak i pozapalnych np. po trądziku. Jej mechanizm działania wiąże się z blokowaniem wiązania plazminogenu do keratynocytów, co ogranicza ilość kwasu arachidonowego, wpływającego na syntezę prostaglandyn (mediatory stanu zapalnego). Kwas traneksamowy odgrywa istotną rolę zarówno w rozjaśnianiu przebarwień, jak i ich nawrotom.

Niacynamid

Hamuje transport wyprodukowanej melaniny do keratynocytów naskórka, co skutecznie wpływa na rozjaśnianie przebarwień i zapobieganie ich powstawaniu. Niewiele substancji wykazuje takie działanie, dlatego niacynamid jest ważnym składnikiem kosmetyków depigmentacyjnych.

Czy kosmetyki zawierające te składniki wystarczą, by cieszyć się piękną skórą o równomiernym kolorycie? Niestety nie. Warto pamiętać, że przebarwienia mają charakter nawrotowy, a głównym czynnikiem predysponującym do ich powstawania jest promieniowanie UV. Dlatego oprócz stosowania skutecznych kosmetyków na przebarwienia, ważne jest także ograniczenie ekspozycji na słońce, noszenie odzieży ochronnej, okularów, nakryć głowy i stosowanie przez cały rok kremu z wysokim filtrem, który chroni skórę przed promieniowaniem UVB i UVA.

ANTI DARK SPOT

Skuteczna na wszystkich etapach powstawania przebarwień

ZOBACZ