Zazwyczaj po pierwszej ekspozycji na słońce, szczególnie u osób z jasną karnacją pojawia się zaczerwienienie skóry. Im jaśniejsza karnacja, tym naturalna ochrona jest mniejsza i większa skłonność do powstania rumienia.  Intensywna ekspozycja na słońce może powodować także oparzenie słoneczne. Oparzenia słoneczne w dzieciństwie/młodości zwiększają ryzyko pojawienia się czerniaka. Dlatego konieczne jest stosowanie preparatów ochronnych z filtrem o wysokim wskaźniku SPF i ograniczenie ekspozycji skóry na słońce.

Promieniowanie UVB

Każda skóra inaczej reaguje na działanie promieniowania słonecznego. U niektórych osób po ekspozycji pojawi się rumień/oparzenie słoneczne, inni będą opaleni. Im jaśniejsza karnacja, tym mniejsza naturalna ochrona przed UV i większe ryzyko powstania odczynu rumieniowego. Na skórze ciemniejszej (wyższy fototyp), nie wystąpi odczyn rumieniowy, a opalenizna będzie widoczna, już przy niewielkim nasłonecznieniu.

Słońce emituje promieniowanie UV, widzialne i podczerwone. Promieniowanie UVB częściowo zatrzymują chmury i szyby okienne. Najintensywniej działa w godzinach 10-15, szczególnie latem i właśnie w tych godzinach skóra jest najbardziej narażona na powstanie rumienia. Możemy powiedzieć, iż promieniowanie UVB ma silne właściwości rumieniotwórcze. Promieniowanie UVB powoduje także syntezę melaniny i daje oczekiwaną opaleniznę, utrzymującą się kilka miesięcy, stanowiącą ochronę przed słońcem. UVB prowadzi także do powstania zmian przednowotworowych i nowotworów skóry.

Powstający rumień na skórze „ostrzega nas, że słońce działa” i szczególnie odczują to osoby o jasnej karnacji.  

Rumień posłoneczny

Zaróżowienie/zaczerwienienie skóry może wystąpić u każdej osoby z jasną karnacją przebywającej „na słońcu”. Pieczenie skóry, uczucie nadmiernego ciepła w trakcie ekspozycji na słońce, powinno być sygnałem do zaprzestania „opalania się”. Odczyn rumieniowy (zaczerwienienie skóry) obserwuje się już kilka godzin po nasłonecznieniu, a jego nasilenie widoczne jest po kilkunastu godzinach. Najczęściej dotyczy skóry dekoltu, pleców, twarzy, ale może wystąpić w każdej okolicy ciała eksponowanej na słońce, z wyjątkiem wewnętrznej powierzchni dłoni i podeszwy stopy (grubsza warstwa rogowa). Rumień szybciej pojawi się u dzieci i u osób z jasnymi włosami, niebieskimi oczami, jasną skórą, skórą naczynkową, czy chorujących na trądzik różowaty.

Należy także pamiętać o warunkach geograficznych zmieniających nasilenie promieniowania, a więc w górach (intensywność promieniowania wzrasta wraz z wysokością npm), a także nad wodą, na plaży (promieniowanie odbite od tafli wody, piasku). Rumień często obserwowany jest już po pierwszej ekspozycji na słońce, po przerwie „zimowej”. Natomiast skóra opalona stanowi ochronę i lepiej znosi ekspozycję na słońce. Niekiedy słońce „ledwo wyglądające zza chmur” może spowodować rumień. Im skóra jest jaśniejsza, tym większe prawdopodobieństwo rumienia. Widoczne zaczerwienienie skóry związane jest z rozszerzeniem naczyń krwionośnych. Skóra jest tkliwa, piecze i swędzi. Zmiany stopniowo ustępują, dochodzi do złuszczania powierzchownych warstw naskórka, mogą pojawiać się przebarwienia. W tym okresie wskazane są preparaty łagodzące i nawilżające z d-pantenolem, alantoiną oraz wzmacniające mikrobiom.

Oparzenie słoneczne

Zbyt intensywna ekspozycja skóry na słońce i brak odpowiedniej ochrony przed promieniowaniem UV może prowadzić do powstania oparzenia słonecznego. Do oparzeń częściej dochodzi, gdy promieniowanie odbije się od wody i piasku. Skóra eksponowana na słońce jest zaczerwieniona, obrzęknięta, z pęcherzami, boli i piecze. Może towarzyszyć temu złe samopoczucie, gorączka, nudności, bóle głowy. W zależności od rozległości i intensywności oparzenia słonecznego, dolegliwości są mniej lub bardziej nasilone. Niekiedy konieczna jest konsultacja lekarska. 

Oparzenie po ekspozycji na promieniowanie słoneczne to „szok dla skóry” i wzrost ryzyka powstania czerniaka. Oparzenie słoneczne może pojawić się także u osób zażywających różne leki, czy mających kontakt z roślinami fototoksycznymi. Ciemniejsza karnacja lepiej chroni przed promieniowaniem słonecznym, a rumień/oparzenie słoneczne nie pojawia się lub występuje bardzo rzadko. Osoby z ciemniejszą skórą szybciej opalają się, a to jednocześnie stanowi ochronę przed promieniowaniem słonecznym.  

Przebarwienia posłoneczne i starzenie się skóry

Plamy posłoneczne to przebarwienia, które mogą pojawić się po ustąpieniu oparzenia słonecznego. Stopniowo, z powodu kolejnych ekspozycji słonecznych/oparzeń, przebarwień przybywa i często stanowią znaczny defekt kosmetyczny. Powtarzające się ekspozycje słoneczne powodują szybsze starzenie się skóry (fotostarzenie). Plamy soczewicowate najczęściej pojawiają się w miejscach eksponowanych na słońce: na twarzy, policzkach, nosie, skroniach, dekolcie, ramionach i karku, grzbietowej powierzchni rąk i przedramion oraz na podudziach. Więcej na temat przebarwień i metod ich usuwania w tym artykule.

Oparzenia słoneczne w młodym wieku zwiększają ryzyko zachorowania na czerniaka.

Po ustąpieniu oparzenia słonecznego pozostają przebarwienia.

Oparzenie słoneczne – jak go uniknąć?

Oto wskazówki:

• sprawdzaj pogodę, index UV, warunki geograficzne (góry, woda, piasek),
• określ swój fototyp, jasna karnacja – większe ryzyko oparzenia skóry, ciemniejsza skóra – oparzenie nie wystąpi,
• ogranicz przebywanie „na słońcu” do kilkunastu minut, jeśli masz jasną karnację i jest to pierwsza ekspozycja od kilku miesięcy,
• dobieraj filtr o szerokim spektrum ochrony przed promieniowaniem UVA i UVB,
• wybieraj mineralny/chemiczny filtr, o wskaźniku 30-50, preparat nakładaj około 30 minut przed planowaną ekspozycją na słońce i ponawiaj aplikację co około 2 godziny,
• krem z filtrem zużyj w ciągu jednego sezonu,
• nie eksponuj skóry na promieniowanie słoneczne między 10-15 godziną, a w południe chroń się w cieniu,
• chroń skórę również ubraniem,
• noś czapkę z daszkiem, a najlepiej kapelusz z szerokim rondem, tak by powstający cień zasłaniał twarz, szyję,
• ochraniaj oczy okularami z filtrem UV,
• podczas pływania załóż koszulkę z filtrem UV,
• wybieraj godziny poranne lub popołudniowe na relaks na powietrzu,
• unikaj kontaktu z roślinami fototoksycznymi,
• nie eksponuj się na słońce, gdy zażywasz leki,
• uzupełniaj płyny około 2-3 litrów (woda, soki warzywno-owocowe).