Choroby skóry głowy ze względu na lokalizację są widoczne dla otoczenia. Najczęściej jest to łupież, przetłuszczanie się włosów, przerzedzenie włosów, czy łysienie. Zmiany na skórze mogą być wywołane przez bakterie (zapalenie mieszków włosowych, róża), pasożyty (wszawica), grzyby (grzybice skóry owłosionej powierzchowne i głębokie), wirusy (półpasiec). Część schorzeń obecnych na skórze głowy uwarunkowana jest genetycznie i może też dotyczyć innych okolic ciała. 

Objawy na skórze i dolegliwości mogą być różnorodne. Może im towarzyszyć świąd, pieczenie, niekiedy bolesność, ale mogą także nie sprawiać żadnych dolegliwości. U części chorych mogą wystąpić zmiany rumieniowe, ze złuszczaniem (łuszczyca, łojotokowe zapalenie skóry). Zmiany mogą pojawić się szybko (zmiany alergiczne) lub stopniowo się nasilać, utrzymywać się o różnym nasileniu przez długi czas lub okresowo ustępować.

Łojotokowe zapalenie skóry głowy

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to przewlekłe, nawracające schorzenie dotyczące skóry owłosionej głowy, ale także innych okolic ciała (twarz, tułów). Może pojawić się w każdym wieku. Częściej występuje u dzieci, młodzieży i młodszych dorosłych osób, głównie u mężczyzn. Zmiany występują głównie w okolicach obfitujących w gruczoły łojowe, a więc na skórze owłosionej głowy, a także za uszami i w przewodach słuchowych zewnętrznych. W ŁZS obserwuje się zmiany w składzie mikrobiomu, szczególnie w ilości lipofilnych drożdżaków Malassezia (Pityrosporum ovale). Nasilenie zmian obserwuje się jesienią, zimą, a poprawę w okresie letnim. Nieprawidłowa dieta, stres, emocje, źle dobrane kosmetyki mogą nasilać rumień, złuszczanie, świąd skóry i pieczenie.

Łojotokowe zapalenie owłosionej skóry głowy może objawiać się delikatnym złuszczaniem, bez rumienia, ale może dawać także znaczny rumień, grube żółtawe łuski przylegające do skóry głowy z sączeniem. Często zajęte są uszy, okolica za uszami i przewody słuchowe. U części chorych może pojawić się przerzedzenie włosów tzw. łysienie łojotokowe, głównie na szczycie głowy. Istotne znaczenie ma prawidłowa pielęgnacja skóry, zmniejszenie stanu zapalnego i wydzielania łoju, ograniczenie ilości drożdżaków. Należy pamiętać, że skóra u osób z łojotokowym zapaleniem skóry może być wrażliwa, łatwiej ulegać podrażnieniom. W zmianach bardziej nasilonych, skłonności do przerzedzenia włosów, konieczne jest leczenie dermatologiczne – miejscowe/ogólne. 

Łupież

Łupież to przewlekłe, nawracające schorzenie o różnie nasilonym łojotoku. Zmianom może towarzyszyć przerzedzenie włosów i znaczny świąd skóry. Proces odnowy naskórka skraca się do około 7-15 dni, a na skórze jest to widoczne w postaci białawych łusek. Znacznie wzrasta ilość grzybów drożdżopodobnych na skórze głowy, co sprzyja pojawieniu się stanu zapalnego. U osób z łupieżem około 70% mikroflory skóry głowy to właśnie drożdżaki Malassezia, a u zdrowych tylko około 45%. Na pojawienie się, zaostrzenie łupieżu mają także wpływ zaburzenia hormonalne, uwarunkowania genetyczne, emocje, dieta.

Wyróżniamy łupież zwykły, czyli suchy i tłusty. W łupieżu zwykłym łuski są drobne, białe, łatwo odpadają w czasie czesania, ruchach głową, nie obserwuje się stanu zapalnego skóry czy nadmiernego wypadania włosów. Najczęstsza lokalizacja to szczyt głowy, okolica ciemieniowa i okolice skroniowe. U osób z łupieżem suchym często obserwuje się drobne łuski widoczne zwłaszcza na ciemnym ubraniu. Natomiast w łupieżu tłustym, włosy bardziej się przetłuszczają. Łuski są większe, o żółtawym zabarwieniu i bardziej przylegają do skóry. Często zgłaszanym objawem jest świąd i pieczenie skóry. Świąd może być bardzo nasilony, zmuszający do drapania się. Niektórzy traktują łupież tłusty jako odmianę łojotokowego zapalenia skóry głowy. W łupieżu tłustym skóra może być zaczerwieniona, obserwuje się wypadanie i przerzedzenie włosów. Leczenie obejmuje preparaty keratolityczne, regulujące nasiloną proliferację keratynocytów, ograniczające rozwój bakterii i drożdżaków. W przypadku nasilonych zmian na skórze, znacznego świądu, przerzedzenia włosów wskazana jest konsultacja dermatologiczna i leczenie.

Łuszczyca

Łuszczyca jest schorzeniem uwarunkowanym genetyczne. Zmiany mogą dotyczyć skóry głowy, a także innych okolic ciała, paznokci. Wykwity mogą być bardzo niewielkie, prawie niewidoczne lub nasilone, zajmujące nawet całą głowę. Choroba przez wiele lat może mieć bardzo łagodny charakter i objawiać się jedynie niezbyt nasilonym złuszczaniem, zaczerwienieniem niewielkich powierzchni skóry głowy. Niekiedy zmianom towarzyszy świąd, czy drobne łuski przypominające łupież. Zmiany bardziej nasilone, są zazwyczaj koloru czerwonego, pokryte srebrzystą łuską, czasami ściśle przylegającą. Czynnikami nasilającymi chorobę mogą być utajone ogniska infekcji (zęby, migdałki), leki, stres, nieprawidłowa dieta oraz mechaniczne uszkodzenie skóry. Skóra głowy może być sucha, bardziej wrażliwa, delikatna, łatwiej ulegać podrażnieniu. U chorych z aktywną łuszczycą obserwuje się objaw Koebnera, czyli pojawienie się nowych zmian łuszczycowych w miejscu zadrapania naskórka. Skóra głowy jest szczególnie narażona na urazy w trakcie czesania. Zbyt „agresywne” usuwanie łuski ze skóry głowy może powodować nasilenie zmian.

Leczenie łuszczycy skóry głowy powinno być prowadzone przez dermatologa. Uzupełnieniem może być pielęgnacja skóry, zalecane są preparaty poprawiające właściwości ochronne naskórka, łagodzące podrażnienia, zmniejszające świąd i nasilone rogowacenie.