Piękne wypielęgnowane dłonie, zadbane paznokcie są wizytówką zarówno kobiet jak i mężczyzn. Skóra rąk często ulega przesuszeniu w wyniku działania wielu niekorzystnych czynników środowiska zewnętrznego. Należą do nich: promieniowanie słoneczne, niska, wysoka temperatura, częste moczenie rąk i kontakt z różnymi substancjami chemicznymi stosowanymi do mycia, prania, sprzątania czy dezynfekcji. Niejednokrotnie wiąże się to z wykonywaną pracą zawodową, czy pracami domowymi, wymagającymi wielokrotnego mycia w ciągu dnia. Wymienione czynniki wpływają na uszkodzenie bariery hydrolipidowej naskórka, dlatego odpowiednia pielęgnacja skóry dłoni jest tak istotna.
Dłonie dają możliwość poznawania świata dzięki licznym receptorom. To dotyk dłoni sprawia, iż możemy poczuć ciepło, zimno, fakturę powierzchni, czy miękkość materiału. U niektórych osób dłonie tak „wyspecjalizowały się”, iż pozwalają czytać… Dłonie to nasz bezpośredni „dotykowy” kontakt ze światem….
Jaka jest skóra dłoni?
Skóra grzbietowej powierzchni dłoni jest cieńsza, z mniejszą ilością gruczołów łojowych, uboższym płaszczem hydrolipidowym. Sprzyja to zwiększeniu przeznaskórkowej utraty wody i pojawieniu się suchości. Włosy są zazwyczaj na paliczkach palców. Są cienkie i delikatne u kobiet, a ciemniejsze i grubsze u mężczyzn. U części osób z mniejszą ilością tkanki tłuszczowej na grzbiecie ręki mogą być widoczne ścięgna – prostowniki palców, niekiedy z przeświecającymi naczyniami krwionośnymi, z charakterystycznym ich układem dla każdej osoby. Skóra rąk bardzo łatwo ulega zaczerwienieniu pod wpływem różnych bodźców. Wewnętrzna powierzchnia dłoni ma odmienna budowę od powierzchni grzbietowej. Naskórek jest nieco grubszy, by pełnić funkcję ochronną, nie ma tu gruczołów łojowych i włosów, a licznie występują gruczoły potowe. To wewnętrzna powierzchnia rąk jest niejako przystosowana do kontaktu ze światem zewnętrznym , a w razie potrzeby zmienia swoje właściwości i przerasta, staje się grubsza.
Dłonie dziecka są różowe, pulchne, bez wyraźnego rysunku naczyń krwionośnych, skóra jest dobrze napięta, bez przebarwień. Wygląd dłoni zmienia się z wiekiem. Skóra staje się cieńsza, pojawiają się drobne zmarszczki. Na grzbiecie ręki obserwowany jest jakby nadmiar skóry, a brak podściółki tłuszczowej jeszcze bardziej uwidacznia ścięgna. Rysunek żył staje się bardziej zauważalny, ponieważ naczynia krwionośne wyraźnie unoszą skórę do góry. Powtarzająca się ekspozycja na UV sprawia, iż pojawiają się przebarwienia, pojedyncze lub liczne, w poziomie skóry, o średnicy kilku do kilkunastu milimetrów, często o nierównych granicach, niekiedy potocznie nazywane „kwiatami starości”. Prawidłowa pielęgnacja skóry dłoni, ochrona przed słońcem może spowolnić ten proces.
Najczęstsze problemy skóry dłoni
Częstym problemem skóry dłoni jest przesuszenie. Początkowo pojawiają się drobne pęknięcia na palcach i w okolicy paznokci oraz tam gdzie skóra jest mało elastyczna i wielokrotnie w ciągu dnia eksploatowana (zginanie palców i całej dłoni w związku z wykonywanymi czynnościami). Suchości dłoni zazwyczaj towarzyszy łamliwość, rozdzielanie się od wolnego brzegu i wykruszanie się paznokci. Niekiedy paznokcie stają się wiotkie i łatwo ulegają uszkodzeniu. Trzeba je wtedy bardzo krótko przyciąć. Niekiedy jest to bolesne.
Liczne prace domowe, czy też narażenie zawodowe sprzyja powstawaniu uszkodzeń skóry, pojawianiu się pęcherzy, które po pęknięciu dają nadżerki (drobne ubytki naskórka). Mogą także pojawić się modzele. Zazwyczaj u osób rozpoczynających różne prace związane z trzymaniem w ręku określonego narzędzia np. nożyczki, początkowo powstają w miejscach ucisku pęcherze. W późniejszym czasie prowadzi to do zgrubienia warstwy rogowej i pojawienia się modzeli. Obecnie rzadziej obserwujemy zgrubienie na palcu w wyniku powtarzającego się ucisku przez trzymany długopis czy ołówek. Zgrubienia niekiedy przyjmują szarawy, żółtawy kolor i stanowić mogą defekt kosmetyczny. Niekiedy zgrubienie obejmuje cały palec.
Kontakt dłoni z różnymi substancjami chemicznymi sprzyja dermatozom o podłożu alergicznym. Pojawiają się zmiany wypryskowe – zaczerwienienie skóry, drobne pęcherzyki, świąd i pieczenie. W przypadku nawracającego działania niekorzystnych czynników obserwujemy zgrubienie skóry na rękach, a określenie „dermatoza ze zużycia” wydatnie podkreśla charakter zmian.
Dużym problemem na grzbietach rąk są objawy starzenia się skóry. Obserwuje się wówczas ścieńczenie, zwiotczenie, brak sprężystości skóry, przebarwienia. Zmiany te pojawiają się z wiekiem i wielokrotną ekspozycją skóry na słońce. Odpowiednia pielęgnacja skóry dłoni może znacznie ograniczyć ich powstawanie.
Jaka powinna być pielęgnacja skóry dłoni?
Najważniejsze zasady:
ochrona przed promieniowaniem UV stosowanie preparatów z faktorem SPF 50+,
ochrona przed niską/wysoką temperaturą (rękawiczki),
ograniczenie kontaktu z wodą,
stosowanie po każdym myciu kremów do rąk: nawilżających, natłuszczających, odbudowujących barierę skórno-naskórkową, powodujących zmiękczenie, wygładzenie skóry, poprawę nawodnienia, a tym samym wyglądu dłoni. Zalecane są emolienty, oleje roślinne, witaminy A, E, C,
unikanie bezpośredniej ekspozycji rąk na różne czynniki chemiczne,
ochrona rąk w pracach domowych, ogrodowych, zawodowych rękawiczkami (bawełniane lub bawełniane i dodatkowo „gumowe”),
stosowanie 1-2x tygodniowo w zależności od potrzeby maseczki kremowej na dłonie. Polecane składniki to estry cholesterolu, masło shea, emolienty, fitoceramidy,
w przypadku przebarwień wskazane są zabiegi (domowe, gabinetowe) wybielające, niwelujące widoczność przebarwień, rozjaśniające (z zawartością takich substancji jak witamina C, arbutyna, wyciągi roślinne o działaniu depigmentacyjnym np. tarczyca bajkalska, morwa biała, lukrecja, brzoskwinia),
urozmaicona dieta bogata w warzywa i mikroelementy.
Dłonie są naszą wizytówką. Mówi się, że to one najczęściej zdradzają nasz wiek. A tymczasem są tak bardzo narażone na negatywny wpływ czynników zewnętrznych. Dlatego tak ważne jest by pielęgnacja skóry dłoni była regularna, codzienna. Nie można o niej zapominać.
Skóra stanowi istotną barierę przed światem zewnętrznym. Chroni przed różnymi czynnikami środowiska: niską i wysoką temperaturą, działaniem promieniowania UV, uszkodzeniami mechanicznymi, różnymi drobnoustrojami. Skóra to taka nasza instytucja wielozadaniowa, pełniąca różne funkcje, regulująca złożone procesy, przeprowadzająca liczne reakcje chemiczne, wpływająca na naszą odporność. Znajdujące się na niej różne drobnoustroje – mikrobiom (bakterie, wirusy, grzyby) wzmacniają odporność wrodzoną i stymulują nabytą. Prawidłowo pielęgnowana skóra stanowi barierę ochronną przed różnymi niekorzystnymi czynnikami. Czy możemy pomóc naszej skórze w jej fizjologicznej funkcji ochrony organizmu?
Od czego zależy odporność skóry?
Jest kilka czynników wpływających na utrzymanie, wzmocnienie właściwości obronnych skóry. Istotne znaczenie ma ochrona mikrobiomu, tak by nie dochodziło do dysbiozy, utrzymanie prawidłowego pH, odczynu hydrolipidowego, nawilżanie, a także ochrona przed niekorzystnymi czynnikami środowiska zewnętrznego. W zachowaniu odporności organizmu odgrywają rolę także, takie czynniki jak: urozmaicona dieta bogata w białko, witaminy i mikroelementy, ograniczenie spożywania tłuszczów zwierzęcych, nieprzekraczanie zalecanych norm kalorycznych, około 8-godzinny sen, ruch na świeżym powietrzu i relaks… oraz pogodne spojrzenie na świat….
Skóra cały czas wydziela lub wydala różne substancje, podlega działaniu zmieniających się czynników zewnętrznych, nakładane są na nią preparaty kosmetyczne/lecznicze, poddawana jest różnorodnym zabiegom, otrzymuje liczne sygnały z organizmu by funkcjonować. Dlatego tak istotne jest by wzmacniać odporność skóry.
Ważny krok w pielęgnacji
Aby skóra działała prawidłowo konieczne jest jej oczyszczanie. Jest to proces polegający na usunięciu z niej zanieczyszczeń i zabrudzeń, drobnoustrojów, wydzielanego sebum, wcześniej nałożonych preparatów kosmetycznych. To działanie na skórę substancji chemicznych z udziałem wody lub nie, a także oddziaływanie fizyczne – złuszczenie naskórka. Najczęściej do higieny skóry używane są mydła, syndety, czy też preparaty łączone. Niektóre mydła mające wysokie pH skutecznie usuwają sebum. Jednak u osób ze skórą wrażliwą może dochodzić do uszkodzenia lipidów międzykomórkowych i znacznego podrażnienia i wysuszenia skóry. Mydła o obniżonym pH działają łagodniej na skórę, z mniejszym/nieznacznym uszkodzeniem lipidów między komórkami skóry. Jednak osoby z bardziej tłustą skórą, większymi zanieczyszczeniami nie usuną nadmiaru sebum. Preparaty oczyszczające „bez mydła” nie znajdą zastosowania przy bardzo silnie zabrudzonej skórze, nasilonym wydzielaniu łoju, czy w celu usunięcia np. przykrego zapachu z okolic silnie pocących się np. pach czy stóp.
Oczyszczanie skóry
Do demakijażu skóry twarzy zalecane są mleczka o różnych właściwościach, z przeznaczeniem dla określonych potrzeb skóry. Jednak konieczna jest potem tonizacja skóry i przywrócenie jej właściwego pH. Do oczyszczania mogą być także polecane preparaty w postaci pianki czy żelu, do zmycia wodą lub bez jej użycia. Niekiedy dodatkowo stosowane są specjalne myjki z bardziej lub mniej delikatnych włókien w zależności od przeznaczenia, czy też chusteczki nasączone preparatem do demakijażu/oczyszczenia skóry. Jednak zbyt częste, agresywne mycie szczególnie twarzy, preparatami nieodpowiednimi może prowadzić do uszkodzenia płaszcza lipidowego, dysbiozy mikrobiomu (zmiany w składzie mikrobiomu), osłabienia odporności skóry, pojawienia się suchości, pęknięć lub chorób skóry.
Żywa bariera
Skóra stanowi istotną barierą fizyko-chemiczną uniemożliwiającą wnikanie drobnoustrojów ze środowiska zewnętrznego. Jednocześnie jednak na skórze znajdują się bardzo liczne bakterie, grzyby i wirusy, które stanowią jej mikrobiotę. Głównie są to jednak bakterie o określonych preferencjach wzrostu. Nieprawidłowy proces mycia może istotnie naruszyć mikrobiotę i zmienić jej skład.
Mikrobiom skóry jest modyfikowany przez całe nasze życie. Zaraz po porodzie skóra zasiedlana jest drobnoustrojami z otoczenia. Stopniowo w zależności od warunków pojawiają się na niej różne drobnoustroje. Mikrobiota zmienia się z wiekiem. Jest ona również zależna od płci, sposobu odżywiania się, stanu naszego zdrowia, różnych schorzeń i przyjmowanych leków, obszaru skóry (okolice suche, wilgotne, bogate w sebum), wykonywanego zawodu, noszonej odzieży, pielęgnacji i od wielu różnorodnych czynników środowiskowych i socjalnych. Skład mikrobiomu zależy od grubości naskórka, obecności i aktywności gruczołów łojowych, potowych, mieszków włosowych, wilgotności czy temperatury ciała. Jednak przy sprzyjających warunkach – chorobach ogólnoustrojowych, obniżeniu odporności, uszkodzeniu naskórka np. zabiegami kosmetycznymi, leczniczymi może dochodzić do nadmiernej kolonizacji skóry bakteriami z mikrobiomu.
Skórę zasiedlają głównie bakterie preferujące określone warunki w różnych okolicach ciała. Jedne zwane są rezydującymi, czyli „mieszkającymi na stałe”, inne są przejściowo. Dłonie nasze najczęściej mają kontakt różnymi przedmiotami z otoczenia, a znajdujące się na nich drobnoustroje mogą być przenoszone na inne okolice ciała, także na twarz i być przyczyną groźnych chorób skóry i ogólnoustrojowych. Tylko dokładne mycie rąk, a w określonych wskazaniach dezynfekcja pozwalają na usunięcie niepożądanych drobnoustrojów.
„Nasz” mikrobiom to jeden z elementów ochrony przed kolonizacją innych patogenów. Powoduje on stymulację układu odpornościowego, wzmocnienie wrodzonej odporności i modulowanie, pobudzanie, rozwijanie odporności nabytej, a także regulację różnych procesów metabolicznych. Uszkodzona skóra nie spełnia swoich właściwości ochronnych.
Skóra w stanie równowagi
Skóra to bariera na którą składają się trzy główne elementy. Pierwszą barierę mikrobiologiczną stanowi mikrobiom, drugą – fizyczną nieuszkodzona warstwa rogowa i trzecią bariera biologiczna – naskórek i skóra właściwa. O wszystkie trzy elementy należy należycie zadbać. Zdrowy organizm i prawidłowo funkcjonująca skóra musi wytworzyć stan równowagi, tak by „nasze” bakterie uniemożliwiały osiedlanie się innym patologicznym bakteriom. Oczywiście skład jakościowy i ilościowy mikrobiomu i stan układu immunologicznego wpływa na równowagę mikrobiomu. Mikrobiom skóry jest do pewnego czasu odporny na zmiany i stabilny pod względem składu i liczebności, ale zmienione warunki na powierzchni skóry mogą sprzyjać kolonizacji flory pożądanej, ale mogą też stworzyć warunki na osiedlenie się flory patologicznej z otoczenia.
Układ odpornościowy skóry
Skóra posiada różne mechanizmy uniemożliwiające lub ograniczające osiedlanie się różnym bakteriom. Należą do nich: stałe złuszczanie się naskórka, obecność płaszcza hydrolipidowego, kwaśne pH 4-6,6, wytwarzanie substancji przeciwbakteryjnych (dermicydyna, lizozym), obecność kwasów tłuszczowych i innych lipidów, zdolność wydzielania substancji przeciwdrobnoustrojowych (przez keratynocyty, sebocyty, komórki gruczołów potowych, komórki tuczne), różnych peptydów (jak katelicydyna – LL-37, defensyna ẞ 1 i inne), a także obecność w skórze komórek Langerhansa, czy innych komórek tkanki limfatycznej – SALT.
Odporność skóry możemy wzmocnić poprzez jej regularne oczyszczanie z różnych drobnoustrojów, wydzielin, nałożonych kosmetyków i ochronę przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi. Istotne znaczenie ma nawilżanie skóry oraz odbudowa bariery skórno-naskórkowej. Dlatego w kosmetykach warto szukać składników o takim działaniu. Należą do nich np. emolienty, fitoceramidy, probiotyki i prebiotyki. Regularnie stosowane kosmetyki z tymi substancjami znacznie poprawią odporność skóry, dzięki czemu będzie ona mniej podatna na uszkodzenia, podrażnienia czy alergie. Odbudowa naturalnej bariery ochronnej przyspieszy regenerację cery i sprawi, że skóra będzie wyglądała zdrowo i promiennie.
Retinoidy to jedne z najbardziej skutecznych substancji przeciwstarzeniowych, odmładzających. Zapobiegają fotostarzeniu, a także „odwracają” jego skutki. Poprawiają kondycję skóry, czyniąc ją bardziej elastyczną i rozjaśniają przebarwienia. Wzmacniają warstwę rogową, przywracają jej funkcje barierowe, ograniczają przeznaskórkową uratę wody. Retinoidy stosuje się miejscowo lub ogólnie. Są wykorzystywane w różnych chorobach skóry jak łuszczyca, trądzik młodzieńczy, szczególnie zaskórnikowy, niekiedy trądzik różowaty, w zaburzeniach rogowacenia. Retinoidy zmniejszają także ryzyko powstawania zmian przednowotworowych i nowotworów skóry w skórze uszkodzonej przez UV . Działają więc prewencyjnie u osób z posłonecznym uszkodzeniem skóry.
Rola witaminy A w organizmie
Witamina A, czyli retinol jest niezbędna do prawidłowego rozwoju organizmu. Bierze udział w keratynizacji naskórka, różnicowaniu komórek, wpływa na procesy odpornościowe, umożliwia prawidłowe widzenie (jej pochodna jest składnikiem rodopsyny w siatkówce). Niedobór witaminy A to nieprawidłowe widzenie o zmroku tzw. „kurza ślepota”, suchość, łuszczenie się skóry, nasilone rogowacenie. Jednak nadmiar witaminy A, czy jej pochodnych podawanych doustnie, leczniczo może powodować uszkodzenie płodu, bóle głowy, nudności i wymioty i znaczą suchość skóry. Źródłem witaminy A w pożywieniu są głównie ryby, tran, wątroba, żółtko. Natomiast beta – karoten to prowitamina A. Żółty barwnik występujący w roślinach (np. marchew, szpinak, brokuły, dynia, morele, melon, bataty ), który w organizmie człowieka (jelita) pod wpływem enzymów przekształca się w aktywne formy witaminy A. Zbyt duże spożycie beta – karotenu powoduje, iż skóra ma pomarańczowy odcień. Beta – karoten w kosmetykach ma właściwości antyoksydacyjne.
Podział retinoidów
Retinoidy, w zależności od formy chemicznej są podobne do witaminy lub znacznie różnią się od niej budową. Jednak zawsze wywierają działanie na te same receptory co witamina A (retinol). Grupa retinoidów to ponad 2500 związków! Retinoidy mimo różnej struktury nadal jednak działają na receptory, na które wywiera działanie aktywny metabolit witaminy A, czyli kwas retinowy. Ze względu na budowę i właściwości retinoidy dzielimy na kilka generacji.
Retinoidy
Forma alkoholowa – retinol
Stosowany w kosmetykach jako składnik przeciwzmarszczkowy
Forma aldehydowa – retinal
Dozwolony do stosowania w kosmetykach, jednak jest mało stabilny i podatny na utlenianie
Forma kwasowa – kwas retinowy
Najbardziej aktywny, niedozwolony do stosowania w kosmetykach, silnie drażni skórę. Stosowany w medycynie.
Poliaromatyczne, syntetyczne (selektywnie działają na receptory)
Adapalen, Tazaroten
Cykl przemian retinoidów
Retinoidy mają działanie drażniące na skórę, dlatego też w kosmetykach wykorzystuje się retinal, retinol oraz estry retinylu w określonych stężeniach. Nowsze generacje retinoidów nadal wykazują działanie na receptory retinoidowe, ale skóra dużo lepiej je toleruje. Estry retinylu przekształcają się w skórze przy pomocy esteraz w retinol, następnie w retinal, przy udziale dehydrogenazy, aż w końcu powstaje kwas witaminy A – kwas retinowy, wykazujący najsilniejsze działanie. Retinoidy transportowane są do komórek za pomocą specjalnych białek (RBP). Następnie już w komórce odpowiednie białka przenoszą je do jądra komórkowego. I tu działają na receptory retinoidowe ( RXR, RAR), wpływając na namnażanie i różnicowanie się komórek. Zjawisko to jest to określane jako tzw. „efekt jądrowy”. Receptory retinoidowe znajdują się w naskórku, mieszkach włosowych, gruczołach łojowych i komórkach układu immunologicznego (komórki Langerhansa).
Mechanizm działania
W wyniku działania retinoidów w warstwie podstawnej naskórka powstają nowe komórki, które przesuwając się ku górze przyśpieszają jego odnowę. Hamują także transport melaniny do komórek naskórka. Rozluźniają połączenia keratynocytów, zmniejszają ich przyleganie. Powodują złuszczanie górnych warstw naskórka, a jednocześnie usuwają komórki obładowane melaniną, co rozjaśnia przebarwienia. Retinioidy zmniejszają liczbę atypowych komórek naskórka, staje się on cieńszy, gładszy. W skórze właściwej ograniczają tworzenie się metaloproteinaz odpowiedzialnych za degradację kolagenu. Stymulują fibroblasty do produkcji kolagenu typu I i III (kolagen struktury skóry), kolagenu VII (włókna zakotwiczające) i fibryliny (do budowy, odnowy elastyny). Retiniody nasilają powstawanie drobnych naczyń krwionośnych skóry (angiogeneza) i zmniejszają stan zapalny. Efekty działania retinoidów w skórze i w naskórku powodują poprawę kondycji skóry. Widoczne jest wyraźne odmłodzenie skóry, „odwrócenie” działania UV, zniwelowanie drobnych linii i zmarszczek, szorstkości, oraz wygładzenie naskórka (wyczuwalne również dotykiem) Obserwuje się także poprawę elastyczności, tekstury i „gęstości skóry” . Przebarwienia są mniej widoczne, wyrównuje się koloryt skóry, jest ona lepiej ukrwiona, bardziej różowa.
Efekty uboczne?
Stosowanie kosmetyków z retinoidami jest przeciwwskazane u kobiet w ciąży, matek karmiących. Preparaty należy aplikować na suchą skórę i nie łączyć z innymi zabiegami złuszczającymi. Konieczna jest też ochrona przed UV. Retinoidy aplikowane miejscowo mogą powodować zazwyczaj po około 2-4 dniach nieznaczne podrażnienie skóry w postaci rumienia, złuszczania skóry. Towarzyszy temu odczucie suchej skóry (kseroza), bo dochodzi do krótkotrwałego zmniejszenia syntezy ceramidów i wzrostu przesnaskórkowej uraty wody (TEWL). Przejściowo zostaje więc zaburzona bariera ochronna naskórka, która potem stopniowo ulega naprawie, a skóra wyraźnie „odbudowuje się”. Tzw .retinoidowe zapalenie czyli rumień na skórze (nie zawiązany z receptorami), pieczenie , świąd, mrowienie zazwyczaj szybko ustępują.
Skuteczne odmładzanie
Mimo to warto stosować retinoidy w kosmetyce, bo nie tylko ograniczają proces starzenia się skóry, ale potrafią go odwrócić. Nowoczesne retinoidy nadal działają na receptory retinoidowe, ale są lepiej tolerowane i wykazują swoje „odmładzające” działanie.
Skóra wrażliwa dotyczy głównie twarzy, powiek, ale także szyi, okolicy pach i pachwin. Osoby ze skórą nadwrażliwą odczuwają ciągły niepokój i obawiają się, iż zmiany mogą pojawić się „w każdej chwili”. Dlatego też podróżują zwykle ze swoimi wypróbowanymi kosmetykami.
Skóra wrażliwa – skąd ten problem?
Wrażliwości skóry sprzyja jej suchość (o różnej etiologii), powierzchowne unaczynienie oraz schorzenia przebiegające z atopią. Skóra sucha dotyczy około 80% dojrzałych kobiet i narasta z wiekiem, występuje także u mężczyzn. Uwrażliwienie skóry wiąże się z nieprawidłową funkcją bariery naskórkowej, cieńszym naskórkiem i powierzchownie zlokalizowanymi naczyniami krwionośnymi, „odpowiadającymi” rozszerzeniem na nawet najdrobniejsze bodźce. Uszkodzenie bariery może być uwarunkowane genetycznie lub być nabyte. Sucha skóra w AZS związana jest z zaburzeniem bariery naskórkowej, nieprawidłowym metabolizmem lipidów naskórkowych, zmniejszeniem czynności gruczołów łojowych, niedostatecznym wytwarzaniem naturalnych czynników nawilżających (NMF), a jednocześnie wzrostem przeznaskórkowej utraty wody. Jeśli skóra wrażliwa dotyczy całego ciała, wiąże się ze znacznym świądem, podrażnieniem, niepokojem i bezsennością konieczne jest wsparcie psychologiczne. Dotyczy to osób z przewlekłymi schorzeniami skóry, jak AZS, łuszczyca, wyprysk z podrażnienia i alergiczny lub trądzik różowaty.
Tego unikaj
Skóra wrażliwa może być następstwem niekorzystnych warunków pracy, środowiska, nieprawidłowej pielęgnacji i braku jej ochrony przed czynnikami zewnętrznymi np. promieniowaniem UV, klimatyzacją, dymem papierosowym i zapachowymi substancjami lotnymi. Nasilenie objawów skóry wrażliwej zależy od wielu czynników nakładających się na siebie.
Kosmetyki dla skóry wrażliwej
Skóra wrażliwa to wyzwanie dla twórców kosmetyków, a badania aplikacyjne powinny uwzględniać zawsze tolerancję preparatów przez cery nadwrażliwe. Istotne znaczenie ma poznanie i eliminacja różnych czynników nasilających zmiany zarówno w domu jak i w pracy. Unikanie wszystkiego co prowokuje nadwrażliwość skóry jest bardzo ważne. Konieczne jest wzmocnienie bariery naskórkowej, by jak „tama” nie pozwalała na działanie czynników drażniących. Kosmetyki lepiej wcześniej wypróbować i nie nakładać na skórę wszystkiego co jest dostępne. A jeśli pojawi się rumień lub podrażnienie to należy zastosować preparaty łagodzące, wspierające funkcje ochronne, utrzymujące prawidłowe nawilżenie i elastyczność naskórka, zmniejszające przeznaskórkową utratę wody, redukujące świąd.
Składniki aktywne
Istotne znaczenie ma forma preparatu aplikowanego na skórę, zarówno do demakijażu jak i pielęgnacji, skład podłoża oraz składniki czynne. Do demakijażu odpowiednie są preparaty delikatne, o łagodnej bazie myjącej, nie naruszające bariery hydrolipidowej naskórka. Wśród składników aktywnych polecanych do skóry wrażliwej wyróżnia się substancje łagodzące np. d-pantenol, galusan epigallokatechiny, nawilżające np. ektoina, wzmacniające barierę hydrolipidową np. ceramidy. Bardzo ważna jest również odbudowa tzw. mikrobiomu czyli dobroczynnej flory bakteryjnej bytującej na powierzchni skóry. Stosowane w kosmetykach probiotyki i prebiotyki znacznie ograniczają wrażliwość skóry na niekorzystne czynniki drażniące. Cery naczynkowe warto wspomóc kosmetykami z zawartością składników wzmacniających naczynka np. arnika górska, kasztanowiec zwyczajny. Ważne jest, by zastosowane substancje czynne były jak najlepiej tolerowane przez skórę wrażliwą. Powinny przynosić ukojenie i ochronę przed „agresywnym” światem zewnętrznym.
Skóra wrażliwa dotyczy głównie twarzy, powiek, ale także szyi, okolicy pach i pachwin. Osoby ze skórą nadwrażliwą odczuwają ciągły niepokój i obawiają się, iż zmiany mogą pojawić się „w każdej chwili”. Dlatego też podróżują zwykle ze swoimi wypróbowanymi kosmetykami.
Skóra wrażliwa, określana jest również skórą nadwrażliwą, czy też nadreaktywną na różne czynniki. Nawet najmniejsze bodźce mogą wywołać rumień i podrażnienie. Skóra nadwrażliwa to niejako nadreaktywna, czyli odpowiadająca „większą reakcją” niż skóra bez wrażliwości. Jest ona trudna w pielęgnacji, stąd konieczność dobrania takich składników, które będą dobrze tolerowane i wzmocnią jej naturalną barierę ochronną.
Skóra wrażliwa – charakterystyka
Skóra wrażliwa może dawać objawy jak rumień i suchość. Część osób, u których nie ma widocznych zmian podaje, iż odczuwa pieczenie, palenie, uczucie ściągania, znaczny dyskomfort. Skórę wrażliwą obserwujemy u dzieci, ale stopniowo „oswaja się” ona z różnymi bodźcami, a jej bariera ulega wzmocnieniu. Jednak w okresie dojrzewania w przebiegu trądziku zwykłego, przy stosowaniu wielu kosmetyków, skóra może być okresowo nadwrażliwa. Mężczyźni mają mniej wrażliwą skórę niż kobiety (nieco grubszy naskórek). Jednak także u nich obserwuję się skłonność do podrażnień na twarzy i szyi w miejscach golenia zarostu. U kobiet nadwrażliwość skóry może wiązać się z cyklem miesiączkowym. Skóra wrażliwa ma zmniejszoną tolerancją na różne bodźce zewnętrzne. Jej reakcja zmienia się w zależności od pór roku, także noszonej odzieży, przylegającej do wrażliwych okolic. Wielokrotnie osoby z wrażliwą skórą mają nasilenie zmian w sytuacjach stresowych, po spożyciu ostrych pokarmów, wypiciu alkoholu, działaniu klimatyzacji i lotnych substancji zapachowych.
Niełatwa pielęgnacja
Skóra wrażliwa ma uszkodzoną barierę naskórkową i dlatego różne czynniki środowiska zewnętrznego powodują jej nadmierną reakcję. Obserwuje się nietolerancję różnych kosmetyków, stąd trudność w ich doborze. Uszkodzenie skóry jako bariery sprzyja powstawaniu wyprysku kontaktowego z podrażnienia (mechaniczne podrażnienie skóry, reakcja pojawia się szybko) i wtórnie wyprysku alergicznego (reakcja immunologiczna, lokalizacja zmian nie zawsze w miejscu zadziałania np. kosmetyku, a objawy zazwyczaj obserwowane są po kilku dniach, często dotyczą okolicy oczu). Zmianom wypryskowym towarzyszy rumień, świąd, pieczenie. Skóra wrażliwa, skłonna do podrażnień może być sucha, z rozszerzonymi naczyniami krwionośnymi tzw. naczyniowa. Obserwujemy ją także w trądziku różowatym, zwykłym, u osób ze skłonnością do alergii, oraz w różnych schorzeniach skóry (łuszczyca, atopowe zapalenia skóry) i w chorobach ogólnoustrojowych.
Główny problem stanowi skóra twarzy, szyi, czy dłoni narażonych codziennie na różne niekorzystne czynniki środowiska, a jednocześnie będących „naszą wizytówką”.
Skóra wrażliwa dotyczy głównie twarzy, powiek, ale także szyi, okolicy pach i pachwin. Osoby ze skórą nadwrażliwą odczuwają ciągły niepokój i obawiają się, iż zmiany mogą pojawić się „w każdej chwili”. Dlatego też podróżują zwykle ze swoimi wypróbowanymi kosmetykami.
Wiele czynników wpływa na przebieg starzenia: uwarunkowania genetyczne, warunki środowiska, w tym palenie tytoniu, spożywane pokarmy, ekspozycja na słońce. Im więcej czynników uszkadzających, nakładających się, tym jest to bardziej widoczne na skórze. Jednym z nich jest proces glikacji, zaliczany do starzenia wewnątrzpochodnego, nasilający się po 35 roku życia.
Czynnikiem inicjującym powstawanie końcowych produktów glikacji (AGE) jest poziom glukozy we krwi. Zwiększona jej „dostępność” w organizmie, dostarczana z pożywieniem, wzmaga intensywność procesu glikacji, w wyniku którego dochodzi do uszkodzenia kolagenu, powstania wiązań krzyżowych; włókna kolagenu stają się sztywne i tracą swoje właściwości, skóra traci jędrność i sprężystość, widoczne są zmarszczki. A kolagen stanowi około 72% suchej masy skóry (elastyna 0.6%). Glikacja białek jest to proces niefizjologiczny, patologiczny, przebiegający bez udziału enzymów. Obserwowany jest nie tylko w skórze, a wszędzie tam gdzie jest kolagen i inne białka (fibronektyna, laminina, elastyna) w różnych narządach naszego ciała.
Proces glikacji:
Połączenie glukozy z wolną grupą aminową białka
Wczesne produkty glikacji EGP (ang. Early Glycation Product). Dehydratacja, aktywne wolne formy tlenu…
Końcowe produkty AGE (ang. Advanced Glycation end Product)
Receptory RAGE
Receptory RAGE (ang. Receptor Advanced Glycation end Products) obecne w komórkach śródbłonka, nerkach wiążą końcowe produkty zaawansowanej glikacji, czyli AGE. To połączenie uruchamia kaskadę zmian z wytworzeniem prozapalnych cytokin, przyciągających makrofagi, nasila się stres oksydacyjny. Glikacja niekorzystnie wpływa na keratynocyty ograniczając ich skuteczne połączenie z kolagenem typu I, co upośledza ich zdolność przemieszczania się w naskórku i efektywność gojenia.
Czy mamy jakiś wpływ na nasilenie glikacji?
Tak oczywiście. Należy zaprzestać palenia tytoniu, ograniczyć spożycie cukru, więcej się ruszać i stosować kosmetyki upośledzające/hamujące proces starzenia wywołany glikacją.
