Retinoidy zaliczane są do najbardziej skutecznych substancji przeciwstarzeniowych/odmładzających. Opóźniają starzenie, regulują procesy odnowy komórek naskórka, rozjaśniają przebarwienia, stymulują powstawanie kolagenu. Mogą być stosowane w zabiegach w gabinetach kosmetycznych/ dermatologicznych, sprawdzają się także w pielęgnacji domowej. Retinoidy zmniejszają ryzyko powstawania zmian przednowotworowych i nowotworów skóry w skórze uszkodzonej przez UV. Działają więc prewencyjnie u osób z posłonecznym uszkodzeniem skóry.
Działanie witaminy A na organizm
Witamina A, czyli retinol jest niezbędna do prawidłowego rozwoju organizmu. Bierze udział w keratynizacji naskórka, różnicowaniu komórek, wpływa na procesy odpornościowe, umożliwia prawidłowe widzenie. Źródłem witaminy A w pożywieniu są głównie ryby, tran, wątroba, żółtko. Natomiast beta – karoten to prowitamina A, żółty barwnik występujący w roślinach (np. marchew, szpinak, brokuły, dynia, morele, melon, bataty ). Pod wpływem enzymów przekształca się w jelicie w aktywne formy witaminy A.
Formy chemiczne retinoidów
Znane są różne formy chemiczne retinoidów, są one podobne do witaminy lub znacznie różnią się od niej budową, ale zawsze wywierają działanie na te same receptory co witamina A (retinol). Grupa retinoidów to ponad 2500 związków! Retinoidy mogą mieć drażniące działanie na skórę, dlatego w kosmetykach wykorzystuje się retinal, retinol, a także estry palmitynian, propionian, octan retinylu. Niektóre retinoidy mają niską trwałość, są mało stabilne i podatne na utlenianie, mają silniejsze lub słabsze działanie, stosowane są w różnych stężeniach.
Nowoczesne retinoidy
Nowsze generacje retinoidów nadal wykazują działanie na receptory retinoidowe, ale są lepiej tolerowane przez skórę. W jednym kosmetyku mogą być obecne różne formy retinoidów np. retinol, palmitynian retinylu i ester kwasu retinowego. Takie połączenie zwiększa skuteczność działania mieszaniny i znacznie ogranicza ryzyko występowania podrażnień czy przesuszenia naskórka.
Receptory retinoidowe
W skórze – estry retinylu przekształcają się w retinol (esterazy), potem w retinal (dehydrogenaza), a następnie w kwas witaminy A – kwas retinowy wykazujący najsilniejsze działanie. Retinoidy transportowane są do receptorów retinoidowych jądra komórkowego („efekt jądrowy”). Receptory retinoidowe znajdują się w naskórku, mieszkach włosowych, gruczołach łojowych i komórkach układu immunologicznego (komórki Langerhansa).
Działanie retinoidów na skórę
Retinoidy stymulują komórki warstwy podstawnej do namnażania/odnowy, hamują transport melaniny do komórek. Rozluźniają połączenia keratynocytów, co prowadzi do złuszczania górnych warstw naskórka z jednoczesnym usunięciem komórek obładowanych melaniną. Zmniejsza się liczba komórek atypowych, naskórek staje się cieńszy, gładszy. Zahamowanie syntezy metaloproteinaz (odpowiedzialnych za degradację kolagenu) i stymulacja fibroblastów do produkcji kolagenu typu I i III (kolagen struktury skóry), kolagenu VII (włókna zakotwiczające) i fibryliny (do budowy, odnowy elastyny) zwiększa elastyczność skóry, wygładza drobne zmarszczki. Pojawiają się także nowe naczynia krwionośne (angiogeneza), zmniejsza się stan zapalny. Efekty działania retinoidów w skórze i w naskórku powodują poprawę kondycji skóry. Widoczne jest wyraźne odmłodzenie skóry, „odwrócenie” działania UV, zniwelowanie drobnych linii i zmarszczek oraz szorstkości, a wygładzenie naskórka, wyczuwalne jest też dotykiem! Obserwuje się także poprawę elastyczności, tekstury i „gęstości skóry” . Przebarwienia są mniej widoczne, wyrównuje się koloryt skóry, jest ona lepiej ukrwiona, bardziej różowa.
Wskazania do stosowania kosmetyków z retinoidami
Skóra dojrzała, pozbawiona blasku, z przebarwieniami, mało elastyczna, ze zmarszczkami, z objawami fotostarzenia.
Przeciwwskazania do stosowania retinoidów
Stosowanie kosmetyków z retinoidami jest przeciwwskazane u kobiet w ciąży, matek karmiących. Preparaty muszą być nakładane na suchą skórę i nie łączone z innymi zabiegami złuszczającymi. Konieczna jest też ochrona przed UV.
Pielęgnacja domowa
Najlepiej stosować całe zestawy pielęgnacyjne, szczególnie jako kontynuacja zabiegu w gabinecie. Preparaty z retinolem można aplikować na twarz, szyję , dekolt, czy grzbiety rąk, w większych stężeniach na określone okolice ciała np. z przebarwieniami, skórą starzejącą się. Jednak po kilku dniach stosowania może pojawić się nieznaczne podrażnienie skóry w postaci rumienia, złuszczania. Skóra może być przejściowo sucha, bo dochodzi do krótkotrwałego zmniejszenia syntezy ceramidów i wzrostu przesnaskórkowej uraty wody (TEWL). Jednak stopniowo zauważalna jest wyraźna poprawa, skóra „odbudowuje” się. Niekiedy występuje krótkotrwałe pieczenie, świąd, czy mrowienie. Ale warto przeczekać , by osiągnąć zmniejszenie przebarwień, wygładzenie zmarszczek.
Rogowacenie to proces keratynizacji w naskórku. Zaburzenia rogowacenia mogą być wrodzone i nabyte. Wrodzone uwarunkowane są genetycznie, a nabyte powstają w wyniku działania różnych czynników zewnętrznych. Mogą także towarzyszyć różnym schorzeniom narządów wewnętrznych. Hiperkeratoza dotyczy zazwyczaj określonej okolicy (okolic) ciała.
Jak przebiega rogowacenie naskórka?
Prawidłowy przebieg rogowacenia umożliwia wytworzenie bariery ochronnej zapobiegającej utracie płynów. Proces zaczyna się w warstwie podstawnej naskórka, która ma zdolność do podziału. Komórki przemieszczające się ku powierzchni naskórka przechodzą wiele zmian, a ich cytoplazma, po wielu procesach z udziałem licznych enzymów zostaje „zamieniona” w keratynę. Warstwa rogowa dzięki specyficznej budowie jest odporna na działanie różnych czynników zewnętrznych.
Co to jest hiperkeratoza?
Warstwa rogowa powinna ulec złuszczeniu, jako naturalny bodziec do odnowy naskórka. W miarę przesuwania się komórek naskórka ku zewnętrznej warstwie (rogowej) desmosomy łączące komórki stają się słabsze, aż komórki oddzielają się. Jest to złuszczanie naskórka. Jednak w niektórych schorzeniach degradacja desmosomów bywa zaburzona, i występuje hiperkeratoza.
Przyczyny hiperkeratozy
Hiperkeratoza skóry może być następstwem uwarunkowań genetycznych, schorzeń narządów wewnętrznych i skóry, a także działania różnych czynników środowiska zewnętrznego.
Genetycznie uwarunkowane zaburzenia rogowacenia
W łuszczycy obserwujemy nadmierne i nieprawidłowe rogowacenie, a cykl przejścia komórki od warstwy podstawnej do rogowej wynosi zaledwie kilka dni. Inne zaburzenia rogowacenia o różnym nasileniu zmian uwarunkowane genetycznie to rogowacenie przymieszkowe, rybia łuska, rogowce dłoni i stóp.
Nabyte nadmierne rogowacenie – modzele i odciski
Nabyte nadmierne rogowacenie dotyczy zazwyczaj stóp, niekiedy również dłoni. Modzel to ograniczone, nadmierne rogowacenie, blado-żółtawe, zlokalizowane w miejscu nadmiernego ucisku najczęściej w okolicy palucha i piątego palca stopy, na dłoniach (strona wewnętrzna) w związku z wykonywaną pracą. Odcisk to zgrubienie warstwy rogowej z wytworzeniem bolesnego rdzenia. Najczęstsza lokalizacja to grzbietowe powierzchnie palców stóp. Główne przyczyny pojawiania się modzeli i odcisków to nadmierny ucisk, nieprawidłowe obuwie, wady stóp.
Nadmierne rogowacenie dłoni i stóp
Hiperkeratoza może być obecna w chorobach skóry jak łuszczyca, wyprysk, grzybica złuszczająca stóp. Może pojawiać się w miejscach nasilonego nacisku na stopy (np. w przebiegu otyłości, deformacji stóp), w nowotworach i różnych schorzeniach narządów wewnętrznych. Nasilone rogowacenie dłoni i stóp obserwowane u kobiet w okresie menopauzy nazywamy rogowcem klimakterycznym, czy wypryskiem modzelowatym. W przypadku rogowacenia dłoni i stóp skóra jest sucha, mało elastyczna, mogą pojawiać się bolesne pęknięcia, niekiedy dochodzi do wtórnej infekcji bakteryjnej.
Rogowacenie przymieszkowe
To jedno z częstych chorób przebiegających z hiperkeratozą. Obserwuje się nadmierne rogowacenie ujść mieszków włosowych, znaczną suchość skóry. Drobne „rogowe grudki” obecne są na tylnej lub bocznej powierzchni ramion i ud, a skóra przypomina „tarkę”.
Jak leczyć i pielęgnować skórę z zaburzeniami rogowacenia?
W zależności od choroby podstawowej stosowane jest „celowane” leczenie hiperkeratozy. Jednak zawsze istotne znaczenie ma profilaktyka i systematyczna pielęgnacja skóry. Należy unikać czynników drażniących, a w przypadku rogowacenia stóp – nosić wygodne obuwie, dbać by nie dochodziło do ich deformacji. Przy współistniejącej znacznej suchości skóry, do pielęgnacji warto wprowadzić składniki nawilżające i natłuszczające. Mogą to być preparaty z zawartością emolientów, ceramidów, masła shea, skwalanu, kwasu hialuronowego czy mukopolisaharydów. W celu usunięcia nagromadzonych mas rogowych poleca się preparaty keratolityczne np. mocznik, kwas salicylowy, kwas mlekowy. U części pacjentów można stosować mechaniczne i chemiczne złuszczanie warstwy rogowej.
Trądzik różowaty (rosacea) jest przewlekłym schorzeniem zapalnym o nawrotowym charakterze. Chorują głównie kobiety w wieku od 30 do około 60 roku życia. Charakterystyczną cechą jest napadowy rumień twarzy, a okresowo grudki i krosty. Istotnym problemem jest pielęgnacja skóry…
Etiopatogeneza trądziku różowatego
W rozwoju trądziku różowatego podkreśla się udział kilku składowych prowokujących dolegliwości: nadreaktywność naczyń krwionośnych na różne bodźce, zjawiska immunologiczne i procesy zapalne. Wśród czynników wymienia się:
zaburzenia naczynioruchowe, powierzchowne unaczynienie skóry i skłonność do pojawiania się rumienia pod wpływem różnych bodźców, tworzenia nowych naczyń krwionośnych, degradacji tkanki łącznej przez wzrost aktywności metaloproteinaz i uszkodzenie „podpory” dla naczyń krwionośnych,
zaburzenia odpowiedzi immunologicznej,
łojotok lub zmniejszone wydzielanie łoju,
schorzenia przewodu pokarmowego: zaparcia, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, kamica pęcherzyka żółciowego, obecność w żołądku Helicobacter pylori,
zaburzenia hormonalne – nieregularne miesiączki, doustna antykoncepcja, okres okołomenopauzalny, choroby tarczycy,
czynnik infekcyjny indukujący stan zapalny skóry i gruczołów łojowych (roztocze Demodex folliculorum – nużeniec ludzki, obecny w mieszkach włosowych, w okolicach łojotokowych oraz bytujące na nich gram ujemne bakterie Bacillus oleronius, drożdżaki Pityrosporum ovale – stwierdzane w zmianach na skórze),
Zmiany zlokalizowane są centralnie na twarzy, zajmują policzki, nos, czoło tworząc literę V. Typowe objawy to napadowy rumień tzw. flushing, utrzymujący się kilka minut lub godzin. Stopniowo rumień utrwala się, obserwowane są teleangiektazje, okresowo grudki i krosty oraz zapalenie spojówek. Wielu pacjentów z trądzikiem różowatym skarży się na pieczenie, świąd, obrzęk, wzmożone ocieplenie twarzy, suchość skóry lub nadmierne wydzielanie łoju.
Trądzik różowaty – odmiany
W zależności od występujących objawów za skórze, trądzik różowaty można podzielić na kilka postaci:
postać rumieniowo – teleangiektatyczna – niekiedy określana jako skóra naczyniowa, bardzo wrażliwa, z tendencją do czerwienienia się i podrażnień (prerosacea). Dotyczy 80% chorych,
postać grudkowo-krostkowa – rumień, okresowo obecne są grudki i krostki, niekiedy obrzęk, czasem złuszczanie,
postać przerosła, przerostowa – częściej u mężczyzn około 40 roku życia. Spowodowana przerostem gruczołów łojowych, tkanki łącznej, głównie na nosie (rhinophyma),
postać ziarniniakowa – rzadko obserwowana. Na skórze są grudki i guzki ze skłonnością do rozpadu i bliznowacenia,
postać oczna – dotyczy około 50% chorych i są to najczęściej zapalenie brzegów powiek, spojówek z towarzyszącym pieczeniem, świądem, łzawieniem, światłowstrętem.
Kryteria rozpoznania
Rozpoznanie trądziku różowatego zazwyczaj nie nastręcza trudności, obserwuje się przejściowy rumień na twarzy, grudki i krosty oraz teleangiektazje, a dodatkowo chorzy zgłaszają pieczenie, świąd, obrzęk, suchość skóry i objawy oczne.
Cechy skóry z trądzikiem różowatym
Skóra w trądziku różowatym wykazuje cechy cery wrażliwej, a dobór kosmetyków często jest trudny, ze względu na skłonność do podrażnień. Jest wrażliwa na wysoką temperaturę (sauna, solarium, słońce, gorącą kąpiel, gotowanie, suszenie włosów suszarką, kominki, ognisko…), niską temperaturę i nagłe zmiany temperatur, wiatr, klimatyzację, suche powietrze w pomieszczeniach, dym papierosowy, substancje lotne. Pacjenci często mają uczucie napięcia, pieczenia, mrowienia, ściągania, skarżą się na świąd skóry. Skóra łatwo czerwieni się pod wpływem różnych bodźców, jak: stres, emocje – złość, gniew, błędy dietetyczne (kawa, przyprawy, alkohol, gorące potrawy), wysiłek fizyczny.
Zasady pielęgnacji skóry w trądziku różowatym
Pielęgnacja skóry musi być dobrana indywidualnie z uwzględnieniem postaci klinicznej trądziku, zmiennych warunków atmosferycznych, pracy, potrzeb pacjenta. Skóra z trądzikiem różowatym to tzw. skóra problematyczna, która nie zawsze dobrze toleruje preparaty kosmetyczne. Dlatego też warto nowy preparat wypróbować np. na wewnętrznej stronie przedramienia i jeśli nie podrażnia to można zastosować na twarz. Kosmetyki do pielęgnacji najlepiej, aby zawierały m.in.: rutynę, kasztanowiec, cyprys wiecznie zielony, witaminy: K2, C, PP, inhibitory metaloproteinaz.
Wskazówki pielęgnacyjne
Zabiegi zalecane:
mycie – woda termalna, łagodne środki myjące, preparaty bez spłukiwania,
kosmetyki silnie działające, z kwasami owocowymi (wysokie stężenie),
maseczki rozgrzewające, mocno zasychające, trudne do zmycia,
dermabrazja.
Kiedy do dermatologa?
Jeśli pojawią się grudki, krosty na twarzy, jest nasilony rumień, obecne są objawy oczne, czy zauważamy zmianę kształtu nosa (przerost) konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Edukacja pacjenta
Pacjenci z trądzikiem różowatym mają spadek poczucia własnej wartości, mniejsze zadowolenie z życia, mogą pojawić się problemy w życiu osobistym i zawodowym. Należy w zrozumiały sposób wyjaśnić patomechanizm choroby, znaczenie pielęgnacji i leczenia oraz unikania sytuacji prowokujących zmiany.
Leczenie trądziku różowatego
Leczenie miejscowe i ogólne zależy od obrazu klinicznego. Choroba ma okresy zaostrzeń i remisji, niekiedy wystarcza tylko pielęgnacja skóry i eliminowanie czynników nasilających zmiany skórne. U części chorych wskazane są preparaty zmniejszające łojotok, stan zapalny. W zmianach nasilonych, zapalnych stosuje się doustnie antybiotyki przez kilka miesięcy. U niektórych pacjentów wskazane są leki uspokajające, poprawiające nastrój.
Istotne znaczenie ma leczenie zaburzeń przewodu pokarmowego, hormonalnych, zachowanie diety, ochrona przed czynnikami drażniącymi.
Zabiegi polecane dla cery z trądzikiem różowatym
Pacjenci z trądzikiem różowatym mogą korzystać z zabiegów wzmacniających funkcje barierowe skóry, poprawiających mikrokrążenie, zmniejszających widoczność naczyń krwionośnych, a także przerost tkanek. W gabinetach kosmetycznych polecane są zabiegi: jontoforeza z chlorkiem wapnia, witaminą C, sonoforeza z witaminą C, wyciągiem z kasztanowca, arniki; naświetlania lampą Sollux z niebieskim filtrem o działaniu kojącym.
Zima to przede wszystkim niskie temperatury otoczenia, wiatr, śnieg, czasami słońce i zdecydowanie dłuższe przebywanie w pomieszczeniach ogrzewanych, gdzie jest suche powietrze. Jest to trudny czas dla skóry. Szczególnie tej bardzo wrażliwej, nadreaktywnej, z tendencją do podrażnień, delikatnej, cienkiej z przeświecającymi naczyniami krwionośnymi. Zmieniające się warunki otoczenia, to duże wyzwanie dla skóry. Dlatego też konieczna jest właściwa jej pielęgnacja.
Niekorzystne czynniki zewnętrzne
W okresie zimowym skóra narażona jest na niską temperaturę, padający śnieg, „ostry” wiatr, zanieczyszczenie powietrza – smog, czy działanie promieniowania słonecznego. Mroźne powietrze, znaczne ujemne temperatury i związana z tym niska wilgotność sprzyja wysuszeniu skóry. Niekorzystne warunki na zewnątrz „zmuszają” do przebywania większości czasu w pomieszczeniach. Korzystamy więc z ogrzewania zarówno w domu i w miejscu pracy jak i przemieszczając się samochodem, czy innymi środkami transportu. Skóra poddawana jest dużym wahaniom temperatury przy zmianie miejsca przebywania. Chętniej korzystamy z gorących napojów i wieczornej kąpieli. Tak więc w wyniku kumulowania się i powtarzania niekorzystnych warunków otoczenia narasta suchość skóry i stopniowo się utrwala. Do objawów tych może dołączyć również świąd, pieczenie i uczucie ściągania. Sprzyjać temu będzie nieprawidłowa pielęgnacja lub jej brak.
Skóra naczyniowa
Skóra sucha, delikatna , cienka jest wyjątkowo podatna na powstawanie teleangiektazji. Rozszerzone naczynka są szczególnie widoczne na policzkach i w okolicy skrzydełek nosa, czyli w miejscach, które w wyniku działania niskiej temperatury łatwiej ulegają uszkodzeniu. Przy utrwalonym rumieniu na policzkach, niekiedy słyszy się określenie „odmrożone policzki”. Warto więc teraz zimą zadbać o właściwą ochronę skóry przed niekorzystnymi warunkami otoczenia.
Jak zadbać o skórę?
A oto kilka zasad pielęgnacji skóry zimą. Do twarzy należy stosować preparaty odżywcze, bogate w składniki odbudowujące barierę ochronną naskórka np. fitoceramidy czy emolienty. Ważne jest również regularne wzmacnianie naczyń krwionośnych. Pomocne tu będą preparaty zawierające w składzie wyciągi roślinne takie jak: arnika górska czy kasztanowiec oraz witaminy np. witamina C, PP. By zregenerować skórę i zwiększyć jej odporność na niekorzystny wpływ czynników zewnętrznych na noc można dodatkowo zastosować maskę nawilżająco-łagodzącą.
Przed wyjściem na zewnątrz należy zabezpieczyć skórę przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (wiatr, mróz, UV, zmiana temperatur). Szczególnie jeśli długo będziemy przebywać na powietrzu. Zalecane jest nakładanie kilku warstw preparatów ochronnych. Ważne znaczenie ma również prawidłowa ochrona skóry przed działaniem promieniowania słonecznego, szczególnie w górach, gdy jest dodatkowe „odbicie słońca” od śniegu. Należy nie zapominać o ochronie ust.
Skóra wokół oczu jest cienka i delikatna, wiotka i bardzo wrażliwa. Najczęstsze problemy to suchość, starzenie się skóry – zmarszczki i tzw. „kurze łapki”, zasinienie, obrzęki pod oczami, zaczerwienienie, niekiedy pieczenie, świąd i stan zapalny brzegów powiek. Skóra w tej okolicy łatwo ulega podrażnieniom, jest wrażliwa na substancje zapachowe. Oczy wyrażają nasze reakcje – radość, smutek, zdziwienie… Mogą również być sygnałem różnych schorzeń.
Budowa skóry wokół oczu
Skóra okolicy oczodołowej to powieka górna dochodząca do brwi i powieka dolna. Powieki łączą się ze sobą brzeżnie tworząc kąt wewnętrzny i zewnętrzny oka. Na krawędzi powiek są rzęsy. Skóra jest bardzo cienka, a jej grubość to około 0,5 mm. Naskórek jest wyjątkowo cienki, skóra właściwa ma niewiele kolagenu, elastyny i glikozaminoglikanów, stąd jej wiotkość. Gruczoły łojowe są nieliczne, a tkanka podskórna dość luźna i znacznie cieńsza niż w innych okolicach. Delikatna skóra wokół oczu łatwo ulega podrażnieniom i reakcjom alergicznym. Powierzchowne unaczynienie i luźna tkanka podskórna sprzyjają wynaczynieniom i obrzękom.
Najczęstsze problemy
Wiele osób skarży się na suchość skóry, obecność zmarszczek, czasami delikatne ściąganie z drobnymi łuseczkami na powierzchni. Delikatna skóra wokół oczu jest wrażliwa, czasami nadreaktywna, podatna na podrażnienia z towarzyszącym świądem i pieczeniem. U niektórych osób ogromnym problemem są zasinienia pod oczami tzw. „cienie”, a także obrzęki powieki górnej i dolnej tzw. „worki”.
Czynniki wpływające na stan skóry wokół oczu
W miarę starzenia się organizmu zmienia się także skóra wokół oczu, czasami znacznie szybciej właśnie w tej okolicy. Czynnikami sprzyjającymi są ekspozycja na niekorzystne warunki środowiska – wiatr, promieniowanie słoneczne, zanieczyszczenie powietrza, dym tytoniowy, długotrwała praca przy ekranie monitora, przebywanie w pomieszczeniach klimatyzowanych, ze sztucznym oświetleniem. Nieprawidłowa pielęgnacja lub jej brak nasila dolegliwości. Również niektóre schorzenia skóry: jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, alergie, a także choroby nerek, układu krążenia, zaburzenia hormonalne, sprzyjają zmianom skóry wokół oczu.
Jak pielęgnować skórę wokół oczu?
Niezwykle ważna jest prawidłowa, codzienna pielęgnacja delikatnej skóry wokół oczu. Zawsze zmycie makijażu płynem/mleczkiem ze składnikami łagodzącymi np. alantoina, d-pantenol i 2x dzienne delikatna aplikacja kremu/serum/żelu. Dobór preparatu zależy od problemu na skórze. Jednak standardem jest nawilżanie, regeneracja skóry, poprawa jej elastyczności i gęstości. W kremach pod oczy warto szukać składników takich jak: witamina C, E i A, kwas hialuronowy, odżywcze oleje np. olej buriti, olej abisyński, olej z ogórecznika czy peptydy. U części osób szczególnie ze skłonnością do obrzęków zalecane są preparaty poprawiające mikrokrążenie i redukujące „opuchliznę” i „cienie” pod oczami np. ze świetlikiem lekarskim, kofeiną czy algami brunatnymi. Polecany jest także delikatny masaż/ucisk skóry dolnej powieki, by pobudzić krążenie. Należy pamiętać także o wypoczynku, odpowiedniej ilości snu, unikaniu pomieszczeń zadymionych, źle wentylowanych. Praca przy ekranie monitora, oglądanie telewizji, korzystanie z tabletu/telefonu powinna odbywać się z przerwami, by oczy mogły odpocząć. Ważna jest ochrona przed promieniowaniem słonecznym, noszenie okularów ochronnych, czy korekcyjnych w razie potrzeby. Prawidłowa dieta i leczenie chorób współistniejących ma istotne znaczenie.
Codzienna ochrona i właściwa pielęgnacja delikatnej skóry wokół oczu wzmocni ją, rozjaśni, zmniejszy obrzęki i cienie a także zapobiegnie przedwczesnym objawom starzenia.
Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to przewlekłe, nawracające schorzenie. Obserwuje się je w okolicach obfitujących w liczne gruczoły łojowe. Dotyczy przede wszystkim skóry owłosionej głowy, twarzy i górnej części tułowia.
Kto najczęściej choruje?
Około 2-5% populacji ma łojotokowe zapalenie skóry, jednak głównie są to osoby młode, między 18-40 rokiem życia, częściej mężczyźni. Łagodna odmiana tego schorzenia to łupież skóry owłosionej głowy występujący nawet u około 50% populacji. Zwiększona obecność na skórze saprofitycznych, lipofilnych drożdżaków Pityrosporum ovale uważana jest za przyczynę choroby. Zmiany skórne obserwuje się częściej u chorych psychicznie, z depresją, zakażonych wirusem HIV.
Obraz kliniczny i lokalizacja ŁZS
Zmiany dotyczą najczęściej owłosionej skóry głowy, okolic zausznych, uszu, na twarzy zajmują głównie brwi i okolicę między brwiowa, czoło na granicy ze skórą owłosioną, fałdy nosowo-policzkowe, okolicę wąsów, brody. Choroba może być także w okolicy mostkowej i między łopatkowej, w fałdach i zgięciach stawowych. Obserwuje się zazwyczaj dobrze odgraniczone ogniska rumieniowo-złuszczające, niekiedy z sączeniem i żółtawymi strupami. Wykwity mogą być minimalne lub bardzo nasilone, dotyczyć np. tylko jednej lokalizacji. U pacjentów nie zawsze jest łojotok, skóra może być też sucha i wrażliwa.
Przebieg łojotokowego zapalenia skóry
Zazwyczaj jest to przewlekłe, nawracające schorzenie o różnym stopniu nasilenia i rozległości. Zaostrzenia zmian obserwuje się jesienią, zimą, a poprawę w okresie letnim. Także nieprawidłowa dieta, alkohol, nieodpowiednia pielęgnacja skóry może nasilać rumień i jej złuszczanie. Chorzy często skarżą się na znaczny świąd i pieczenie. W przypadku nasilonego łojotoku, nawracającego zapalenia łojotokowego skóry głowy może pojawić się przerzedzenie włosów.
Leczenie i pielęgnacja łojotokowego zapalenia skóry
Skóra u osób z łojotokowym zapaleniem skóry może być wrażliwa, łatwiej ulegać podrażnieniom. Dlatego należy umiejętnie dobierać preparaty do pielęgnacji. Miejscowo zalecane są produkty zmniejszające wydzielanie łoju, ograniczające ilość Pityrosporum ovale (przeciwgrzybicze, przeciwdrożdżakowe), utrzymujące prawidłowy poziom nawilżenia skóry i odbudowujące jej barierę ochronną. Wśród składników aktywnych korzystnie oddziałujących na kondycję skóry z łojotokowym zapaleniem wymienić można: niacynamid, bakuchiol, pro- i prebiotyki, d-pantenol, alantoinę, kwas hilauronowy, trehalozę a także niektóre kwasy np. kwas azelainowy, kwas laktobionowy. Na skórę głowy najczęściej stosowane są preparaty w postaci szamponów czy wcierek. Miejscowo można polecać także inhibitory kalcyneuryny, witaminy D3, siarczek selenu, pityronian cynku, siarkę, kwas salicylowy, olejek z drzewa herbacianego oraz wyciągi roślinne np. z tymianku pospolitego. Dobór preparatu uzależniony jest od obrazu klinicznego – nasilenia i rozległości wykwitów. Niekiedy konieczne jest leczenie ogólne przeciwgrzybicze.
