Zima to przede wszystkim niskie temperatury otoczenia, wiatr, śnieg, czasami słońce i zdecydowanie dłuższe przebywanie w pomieszczeniach ogrzewanych, gdzie jest suche powietrze. Jest to trudny czas dla skóry. Szczególnie tej bardzo wrażliwej, nadreaktywnej, z tendencją do podrażnień, delikatnej, cienkiej z przeświecającymi naczyniami krwionośnymi. Zmieniające się warunki otoczenia, to duże wyzwanie dla skóry. Dlatego też konieczna jest właściwa jej pielęgnacja.
Niekorzystne czynniki zewnętrzne
W okresie zimowym skóra narażona jest na niską temperaturę, padający śnieg, „ostry” wiatr, zanieczyszczenie powietrza – smog, czy działanie promieniowania słonecznego. Mroźne powietrze, znaczne ujemne temperatury i związana z tym niska wilgotność sprzyja wysuszeniu skóry. Niekorzystne warunki na zewnątrz „zmuszają” do przebywania większości czasu w pomieszczeniach. Korzystamy więc z ogrzewania zarówno w domu i w miejscu pracy jak i przemieszczając się samochodem, czy innymi środkami transportu. Skóra poddawana jest dużym wahaniom temperatury przy zmianie miejsca przebywania. Chętniej korzystamy z gorących napojów i wieczornej kąpieli. Tak więc w wyniku kumulowania się i powtarzania niekorzystnych warunków otoczenia narasta suchość skóry i stopniowo się utrwala. Do objawów tych może dołączyć również świąd, pieczenie i uczucie ściągania. Sprzyjać temu będzie nieprawidłowa pielęgnacja lub jej brak.
Skóra naczyniowa
Skóra sucha, delikatna , cienka jest wyjątkowo podatna na powstawanie teleangiektazji. Rozszerzone naczynka są szczególnie widoczne na policzkach i w okolicy skrzydełek nosa, czyli w miejscach, które w wyniku działania niskiej temperatury łatwiej ulegają uszkodzeniu. Przy utrwalonym rumieniu na policzkach, niekiedy słyszy się określenie „odmrożone policzki”. Warto więc teraz zimą zadbać o właściwą ochronę skóry przed niekorzystnymi warunkami otoczenia.
Jak zadbać o skórę?
A oto kilka zasad pielęgnacji skóry zimą. Do twarzy należy stosować preparaty odżywcze, bogate w składniki odbudowujące barierę ochronną naskórka np. fitoceramidy czy emolienty. Ważne jest również regularne wzmacnianie naczyń krwionośnych. Pomocne tu będą preparaty zawierające w składzie wyciągi roślinne takie jak: arnika górska czy kasztanowiec oraz witaminy np. witamina C, PP. By zregenerować skórę i zwiększyć jej odporność na niekorzystny wpływ czynników zewnętrznych na noc można dodatkowo zastosować maskę nawilżająco-łagodzącą.
Przed wyjściem na zewnątrz należy zabezpieczyć skórę przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (wiatr, mróz, UV, zmiana temperatur). Szczególnie jeśli długo będziemy przebywać na powietrzu. Zalecane jest nakładanie kilku warstw preparatów ochronnych. Ważne znaczenie ma również prawidłowa ochrona skóry przed działaniem promieniowania słonecznego, szczególnie w górach, gdy jest dodatkowe „odbicie słońca” od śniegu. Należy nie zapominać o ochronie ust.
Skóra wokół oczu jest cienka i delikatna, wiotka i bardzo wrażliwa. Najczęstsze problemy to suchość, starzenie się skóry – zmarszczki i tzw. „kurze łapki”, zasinienie, obrzęki pod oczami, zaczerwienienie, niekiedy pieczenie, świąd i stan zapalny brzegów powiek. Skóra w tej okolicy łatwo ulega podrażnieniom, jest wrażliwa na substancje zapachowe. Oczy wyrażają nasze reakcje – radość, smutek, zdziwienie… Mogą również być sygnałem różnych schorzeń.
Budowa skóry wokół oczu
Skóra okolicy oczodołowej to powieka górna dochodząca do brwi i powieka dolna. Powieki łączą się ze sobą brzeżnie tworząc kąt wewnętrzny i zewnętrzny oka. Na krawędzi powiek są rzęsy. Skóra jest bardzo cienka, a jej grubość to około 0,5 mm. Naskórek jest wyjątkowo cienki, skóra właściwa ma niewiele kolagenu, elastyny i glikozaminoglikanów, stąd jej wiotkość. Gruczoły łojowe są nieliczne, a tkanka podskórna dość luźna i znacznie cieńsza niż w innych okolicach. Delikatna skóra wokół oczu łatwo ulega podrażnieniom i reakcjom alergicznym. Powierzchowne unaczynienie i luźna tkanka podskórna sprzyjają wynaczynieniom i obrzękom.
Najczęstsze problemy
Wiele osób skarży się na suchość skóry, obecność zmarszczek, czasami delikatne ściąganie z drobnymi łuseczkami na powierzchni. Delikatna skóra wokół oczu jest wrażliwa, czasami nadreaktywna, podatna na podrażnienia z towarzyszącym świądem i pieczeniem. U niektórych osób ogromnym problemem są zasinienia pod oczami tzw. „cienie”, a także obrzęki powieki górnej i dolnej tzw. „worki”.
Czynniki wpływające na stan skóry wokół oczu
W miarę starzenia się organizmu zmienia się także skóra wokół oczu, czasami znacznie szybciej właśnie w tej okolicy. Czynnikami sprzyjającymi są ekspozycja na niekorzystne warunki środowiska – wiatr, promieniowanie słoneczne, zanieczyszczenie powietrza, dym tytoniowy, długotrwała praca przy ekranie monitora, przebywanie w pomieszczeniach klimatyzowanych, ze sztucznym oświetleniem. Nieprawidłowa pielęgnacja lub jej brak nasila dolegliwości. Również niektóre schorzenia skóry: jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, alergie, a także choroby nerek, układu krążenia, zaburzenia hormonalne, sprzyjają zmianom skóry wokół oczu.
Jak pielęgnować skórę wokół oczu?
Niezwykle ważna jest prawidłowa, codzienna pielęgnacja delikatnej skóry wokół oczu. Zawsze zmycie makijażu płynem/mleczkiem ze składnikami łagodzącymi np. alantoina, d-pantenol i 2x dzienne delikatna aplikacja kremu/serum/żelu. Dobór preparatu zależy od problemu na skórze. Jednak standardem jest nawilżanie, regeneracja skóry, poprawa jej elastyczności i gęstości. W kremach pod oczy warto szukać składników takich jak: witamina C, E i A, kwas hialuronowy, odżywcze oleje np. olej buriti, olej abisyński, olej z ogórecznika czy peptydy. U części osób szczególnie ze skłonnością do obrzęków zalecane są preparaty poprawiające mikrokrążenie i redukujące „opuchliznę” i „cienie” pod oczami np. ze świetlikiem lekarskim, kofeiną czy algami brunatnymi. Polecany jest także delikatny masaż/ucisk skóry dolnej powieki, by pobudzić krążenie. Należy pamiętać także o wypoczynku, odpowiedniej ilości snu, unikaniu pomieszczeń zadymionych, źle wentylowanych. Praca przy ekranie monitora, oglądanie telewizji, korzystanie z tabletu/telefonu powinna odbywać się z przerwami, by oczy mogły odpocząć. Ważna jest ochrona przed promieniowaniem słonecznym, noszenie okularów ochronnych, czy korekcyjnych w razie potrzeby. Prawidłowa dieta i leczenie chorób współistniejących ma istotne znaczenie.
Codzienna ochrona i właściwa pielęgnacja delikatnej skóry wokół oczu wzmocni ją, rozjaśni, zmniejszy obrzęki i cienie a także zapobiegnie przedwczesnym objawom starzenia.
Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to przewlekłe, nawracające schorzenie. Obserwuje się je w okolicach obfitujących w liczne gruczoły łojowe. Dotyczy przede wszystkim skóry owłosionej głowy, twarzy i górnej części tułowia.
Kto najczęściej choruje?
Około 2-5% populacji ma łojotokowe zapalenie skóry, jednak głównie są to osoby młode, między 18-40 rokiem życia, częściej mężczyźni. Łagodna odmiana tego schorzenia to łupież skóry owłosionej głowy występujący nawet u około 50% populacji. Zwiększona obecność na skórze saprofitycznych, lipofilnych drożdżaków Pityrosporum ovale uważana jest za przyczynę choroby. Zmiany skórne obserwuje się częściej u chorych psychicznie, z depresją, zakażonych wirusem HIV.
Obraz kliniczny i lokalizacja ŁZS
Zmiany dotyczą najczęściej owłosionej skóry głowy, okolic zausznych, uszu, na twarzy zajmują głównie brwi i okolicę między brwiowa, czoło na granicy ze skórą owłosioną, fałdy nosowo-policzkowe, okolicę wąsów, brody. Choroba może być także w okolicy mostkowej i między łopatkowej, w fałdach i zgięciach stawowych. Obserwuje się zazwyczaj dobrze odgraniczone ogniska rumieniowo-złuszczające, niekiedy z sączeniem i żółtawymi strupami. Wykwity mogą być minimalne lub bardzo nasilone, dotyczyć np. tylko jednej lokalizacji. U pacjentów nie zawsze jest łojotok, skóra może być też sucha i wrażliwa.
Przebieg łojotokowego zapalenia skóry
Zazwyczaj jest to przewlekłe, nawracające schorzenie o różnym stopniu nasilenia i rozległości. Zaostrzenia zmian obserwuje się jesienią, zimą, a poprawę w okresie letnim. Także nieprawidłowa dieta, alkohol, nieodpowiednia pielęgnacja skóry może nasilać rumień i jej złuszczanie. Chorzy często skarżą się na znaczny świąd i pieczenie. W przypadku nasilonego łojotoku, nawracającego zapalenia łojotokowego skóry głowy może pojawić się przerzedzenie włosów.
Leczenie i pielęgnacja łojotokowego zapalenia skóry
Skóra u osób z łojotokowym zapaleniem skóry może być wrażliwa, łatwiej ulegać podrażnieniom. Dlatego należy umiejętnie dobierać preparaty do pielęgnacji. Miejscowo zalecane są produkty zmniejszające wydzielanie łoju, ograniczające ilość Pityrosporum ovale (przeciwgrzybicze, przeciwdrożdżakowe), utrzymujące prawidłowy poziom nawilżenia skóry i odbudowujące jej barierę ochronną. Wśród składników aktywnych korzystnie oddziałujących na kondycję skóry z łojotokowym zapaleniem wymienić można: niacynamid, bakuchiol, pro- i prebiotyki, d-pantenol, alantoinę, kwas hilauronowy, trehalozę a także niektóre kwasy np. kwas azelainowy, kwas laktobionowy. Na skórę głowy najczęściej stosowane są preparaty w postaci szamponów czy wcierek. Miejscowo można polecać także inhibitory kalcyneuryny, witaminy D3, siarczek selenu, pityronian cynku, siarkę, kwas salicylowy, olejek z drzewa herbacianego oraz wyciągi roślinne np. z tymianku pospolitego. Dobór preparatu uzależniony jest od obrazu klinicznego – nasilenia i rozległości wykwitów. Niekiedy konieczne jest leczenie ogólne przeciwgrzybicze.
Lato kojarzy nam się przede wszystkim z okresem wakacji, urlopów i wypoczynku. Jest to jednak również okres kiedy nasza skóra jest szczególnie narażona na szkodliwy wpływ czynników zewnętrznych, dlatego potrzebuje wyjątkowej pielęgnacji. Jak zatem dbać o skórę latem?
Niebezpieczne UV
Do naszej skóry latem dociera około 2/3 promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez słońce. Jest to promieniowanie podczerwone (IR), promieniowanie widzialne (VIS) i promieniowanie ultrafioletowe (UV). To właśnie to ostatnie, choć stanowi jedynie 10% widma słonecznego, dla naszej skóry jest szczególnie niebezpieczne.
Promieniowanie ultrafioletowe obejmuje trzy zakresy o różnej długości fal: UVA, UVB i UVC. UVC ze słońca jest wychwytywane przez osłaniającą ziemię warstwę ozonową i nie stanowi dla skóry zagrożenia. Inaczej jest z UVA (dociera aż do skóry właściwej) i UVB (działa głównie w obrębie naskórka), które odpowiedzialne są za przyspieszone starzenie się skóry, przebarwienia i zmiany nowotworowe. Promieniowanie UVB jest także przyczyną odczynu rumieniowego, oparzeń słonecznych, ale dzięki niemu syntetyzowana jest witamina D3 w skórze.
Fotostarzenie
Szczególnie niebezpieczne dla skóry latem są powtarzające się ekspozycje na promieniowanie UV bez odpowiedniego przygotowania. Następstwem tego jest tzw. fotostarzenie, które dotyka najbardziej osób o jasnej karnacji, o słabej naturalnej ochronie. Obserwuje się pogrubienie skóry, głębokie zmarszczki i bruzdy, dochodzi do zwyrodnienia włókien sprężystych. Rozkład barwnika jest nierównomierny, co sprzyja pojawianiu się przebarwień i odbarwień. Aby temu zapobiec skóra latem potrzebuje odpowiedniej pielęgnacji.
Pielęgnacja skóry latem
Skóra latem potrzebuje przede wszystkim ochrony przed słońcem i jego negatywnym oddziaływaniem. Ważne jest stosowanie kremów z filtrem i ich prawidłowa aplikacja (odpowiednia ilość nałożonego kosmetyku i częstotliwość nakładania). W tym okresie skóra może również ulegać wysuszeniu, podrażnieniom i przyspieszonemu starzeniu. Dlatego kosmetyki na lato powinny zawierać składniki nawilżające i odbudowujące barierę ochronną naskórka (kwas hialuronowy, glikozaminoglikany, masło shea, fitoceramidy), zmniejszające liczbę wolnych rodników (z witaminami A, C, E, flawonoidami) oraz redukujące podrażnienia skóry (alantoina, d-panthenol, galusan epigallokatechiny).
Stop przebarwieniom!
W pielęgnacji skóry latem szczególnie ważna jest witamina C, która jest doskonałym antyoksydantem. W połączeniu z arbutyną i roślinnymi składnikami rozjaśniającymi np. tarczyca bajkalska, morwa biała, hamuję aktywność tyrozynazy, dzięki czemu zapobiega powstawaniu przebarwień i rozjaśnia te już istniejące.
Słońce, tak jak woda jest nam potrzebne do życia. Pod jego wpływem w naszym organizmie wytwarzana jest witamina D oraz „hormony szczęścia” endorfiny. Warto jednak pamiętać by korzystać z niego z umiarem i odpowiednio zadbać o pielęgnację i ochronę skóry latem.
Suchość skóry jest związana ze znaczną utratą wody przez uszkodzoną warstwę rogową, niedobory lipidów, zmniejszone wydzielanie łoju. W miarę upływu lat skóra staje się bardziej sucha, szybciej pojawiają się zmarszczki. Niekorzystne czynniki środowiska zewnętrznego, schorzenia skóry i choroby ogólnoustrojowe mogą zwiększać odczucie suchości. Istotne znaczenie ochronne ma bariera skórno-naskórkowa i warstwa rogowa. Kontroluje ona wchłanianie różnych substancji z powierzchni skóry, zapobiega utracie cennych składników i wody z głębszych jej warstw.
Budowa warstwy rogowej
Warstwa rogowa to pozbawione jąder, spłaszczone komórki zwane korneocytami. Mają one we wnętrzu tzw. kopertę białkową, a na zewnątrz kopertę zrogowaciałą (cornified envelope-CE). Połączone są koreodesmosomami, a między nimi występuje substancja złożona głównie z lipidów (cholesterol, ceramidy, kwasy tłuszczowe) i tzw. naturalnego czynnika nawilżającego NMF (natural moisturizing factor). Idealna warstwa rogowa budową przypomina ceglany mur. Cegłami są białka o odpowiednim składzie i ułożeniu, a zaprawą lipidy. Nawodnienie oraz prawidłowy skład lipidów w przestrzeniach międzykomórkowych warstwy rogowej gwarantują zachowanie funkcji naskórka. W efekcie jest on barierą dla nadmiernej utraty wilgoci, chroni przed wnikaniem drobnoustrojów i urazami mechanicznymi, związkami chemicznymi i czynnikami fizycznymi np. promieniowaniem ultrafioletowym. Skład i ilość lipidów w warstwie rogowej zależy od płci, pory roku, wieku czy okolicy skóry.
Skóra sucha – objawy
Skóra sucha występuje u około 80% dojrzałych kobiet. Z wiekiem szybciej się starzeje, staje się pomarszczona, skłonna do tworzenia zmarszczek. Ma uszkodzoną warstwę rogową naskórka co osłabia jej funkcje obronne i zwiększa przeznaskórkową utratę wody (TEWL). Skóra sucha może dotyczyć całego ciała, jest cienka, pergaminowa, matowa, niekiedy zaczerwieniona, łuszcząca, szorstka, często ma jakby „brudny” wygląd. Dodatkowo bywa mało elastyczna, słabo napięta, niekiedy z obecnością pęknięć, np. na dłoniach w okolicy opuszki palca. Mogą prześwitywać przez nią naczynia krwionośne. Stopniowo traci właściwości ochronne, staje się bardzo wrażliwa, skłonna do podrażnień. Początkowo przesuszenie skóry może mieć charakter przejściowy i nasilać się po działaniu niekorzystnych warunków otoczenia, nieprawidłowej pielęgnacji. Powoli suchość skóry utrwala się, odczuwany jest świąd, pieczenie, uczucie ściągania, a ulgę przynoszą preparaty poprawiające właściwości ochronne naskórka.
Czynniki nasilające suchość skóry
Sucha skóra nabyta powstaje w wyniku działania czynników zewnętrznych (promieniowanie UV, klimatyzacja, wiatr, niska temperatura, różne czynniki chemiczne). Nieprawidłowa pielęgnacja, mało zróżnicowana dieta, nagłe spadki wagi ciała, zaburzenia hormonalne czy przyjmowane leki mogą nasilać objawy suchości skóry.
Pielęgnacja skóry suchej
Poprawa kondycji skóry suchej to przede wszystkim odbudowa i wzmocnienie uszkodzonej bariery naskórkowej, uzupełnienie lipidów i zmniejszenie przeznaskórkowej utraty wody. Systematyczna pielęgnacja skóry, dobrana indywidualnie, niekiedy wystarcza by przywrócić funkcje ochronne naskórka. Istotne znaczenie ma prawidłowe mycie skóry suchej i ochrona przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi (UV, niska temperatura).
W pielęgnacji skóry suchej stosuje się emolienty o właściwościach nawilżających, natłuszczających i uelastyczniających skórę i zmniejszających stan zapalny. Ważne jest także stworzenie efektu okluzji (estry cholesterolu, olej kokosowy, masło shea, olej makadamia) co zapobiega odparowaniu wody. W zatrzymaniu wody w naskórku pomagają również preparaty zawierające mocznik, ektoinę, kwas hialuronowy, glicerynę.
Prawidłowo pielęgnowana skóra sucha odzyskuje lepszy wygląd. Jest gładsza, zmarszczki ulegają spłyceniu, zmniejsza się uczucie jej świądu, ściągania i napięcia.
Na skórze u każdej osoby znajdują się bakterie, grzyby, wirusy. Jak się ich skutecznie pozbyć? Czy to możliwe? Z pomocą przychodzą nam preparaty antybakteryjne.
Drobnoustroje – szkodliwe czy nie?
Bakterie, grzyby, wirusy są tam, gdzie znajdują dobre warunki do ich rozwoju. Są obecne zarówno na człowieku, zwierzętach, roślinach jak i przedmiotach nieożywionych. Niektóre z nich np. grzyby mogą wytwarzać przetrwalniki i stanowić zagrożenie nawet po kilku tysiącach lat np. mumie egipskie. Wszystkie drobnoustroje szukają dla siebie jak najlepszych warunków. Jedne są w tym „znakomite” inne nie mają, aż takich właściwości i wystarczy dokładne umycie rąk, by się ich pozbyć. Znane są bakterie chorobotwórcze, wywołujące różne schorzenia i niechorobotwórcze pomagające nam prawidłowo funkcjonować (np. flora bakteryjna jelitowa). Drobnoustroje są tam, gdzie mają najlepsze warunki. Niektóre z nich mogą jednak zaczekać na lepsze środowisko… Bakterie, wirusy, grzyby w czasie ewolucji wytworzyły różne mechanizmy umożliwiające im przetrwanie. Mimo postępu wiedzy, nowych technologii, potrafią niespodziewanie „zaatakować” i znacznie zmienić życie… całego świata! Znane są epidemie różnych schorzeń na przestrzeni wieków.
Czym jest mikrobiom?
Niektóre okolice ciała mają tzw. stałą florę bakteryjną, czyli taką, która się tam zadomowiła, ma dobre warunki do rozwoju, i nie dopuszcza do zasiedlenia przez inne drobnoustroje. Jednak przy sprzyjających warunkach np. uszkodzenie naskórka, nieprawidłowa pielęgnacja skóry i stosowane miejscowo preparaty, choroby ogólnoustrojowe, przyjmowane leki, skład mikrobioty może ulec zmianie, a bakterie „nasze” mogą być przyczyną choroby.
Bakterie i inne drobnoustroje znajdują się na naszej skórze wszędzie. Mówimy o fizjologicznym mikrobiomie. Część na krótko znajduje się na naszej skórze i jest to tzw. flora bakteryjna przejściowa. Największa jednak ilość bakterii i różnych drobnoustrojów jest na dłoniach, gdyż dotykamy różnych przedmiotów w otoczeniu, na których się one znajdują. „Brudne” ręce, czyli takie, które mają bardzo liczne drobnoustroje, stanowią dla nas zagrożenie. Około 80% zakażeń wywołanych jest przez przeniesienie drobnoustrojów z rąk na inne okolice ciała, w tym nos, usta.
Różnorodne drobnoustroje mogą być przyczyną różnych schorzeń. Skład naszego mikrobiomu zmienia się i modyfikuje pod wpływem wielu czynników przez całe życie. Czasami bakterie, które chciałyby się zadomowić na naszej skórze zostają „wyeliminowane” przez nasz mikrobiom i organizm, który rozpozna „wroga” i nie udzieli zgody na jego osiedlenie (odporność miejscowa, ogólnoustrojowa, wrodzona, nabyta). Jednak jeśli bakterii jest dużo, a organizm jest osłabiony, dochodzi do zakażenia. Dlatego tak ważne jest prawidłowe mycie rąk (dokładne, każda okolica dłoni i nadgarstki przez około 30-60 sekund), stosowanie mydeł antybakteryjnych i w uzasadnionych przypadkach dezynfekcja, antyseptyka, aseptyka…
Działanie antybakteryjne i antyseptyczne
Bakteriobójczy preparat to taki, który powstrzymuje rozwój bakterii, niszczy ich struktury prowadząc do śmierci komórki bakteryjnej. Znanymi substancjami bakteriobójczymi są antybiotyki, które uszkadzają ściany komórkowe i różne struktury, jednocześnie „uśmiercając” bakterię. Jednak antybiotyki nieumiejętnie stosowane, bez uzasadnienia, mogą prowadzić do uodpornienia się bakterii. Antybiotyki w wyższych stężeniach są bakteriobójcze, a w niższych bakteriostatyczne. Synonimem do słowa bakteriobójczy jest określenie przeciwbakteryjny (antybakteryjny), chroniący przed bakteriami, uniemożliwiający ich namnażanie się. Hiperonimami do słowa bakteriobójczy jest określenie antyseptyczny (antyseptyka) oraz dezynfekcja.
Antyseptyka to słowo utworzone z greckiego anti przeciw i sepsis gnicie, czyli zapobieganie „gniciu” skóry spowodowanego drobnoustrojami. Antyseptyka to jest usunięcie różnych drobnoustrojów („odkażenie”, pozbycie się drobnoustrojów) i dotyczy skóry, błon śluzowych oraz ran. Zabieg taki jest konieczny przed wykonaniem jakichkolwiek interwencji z przerwaniem ciągłości skóry, czy w sytuacji przypadkowego przerwania ciągłości skóry (np. uraz). Najczęściej używa się alkohol etylowy sam lub z dodatkiem np. jodu, czy innych barwników np. fiolet gencjany (znany z dzieciństwa przez niektóre osoby). Stosowane antyseptyczne substancje muszą być bezpieczne, a alkohol zalecany jest w stężeniu około 70° i na suchą skórę (by nie był rozcieńczony). Oczywiście producenci podają jaka ilość preparatu musi być użyta, przez jaki czas, by usunięcie drobnoustrojów było skuteczne. Mogą być to procedury higieniczne, chirurgiczne…
Polskim uczonym, który udoskonalił antyseptykę był chirurg, Jan Mikulicz-Radecki, profesor uniwersytecki w Krakowie, Królewcu, Wrocławiu. Zalecał także podczas operacji używanie bawełnianych rękawiczek (aseptyka) oraz jako pierwszy zastosował na przełomie 1896/1897 roku bawełniane maseczki zakrywające twarz i usta, zwane później maskami Mikulicza. A obecnie znane już całemu światu w różnych modyfikacjach…
Pojęcie dezynfekcji
Określenie dezynfekcja (odkażanie), to usunięcie drobnoustrojów i dotyczy przedmiotów, powierzchni. Choć obecnie ogólnie mówi się o dezynfekcji np. rąk (odkażanie). By powierzchnia była jałowa po zastosowaniu konkretnego preparatu należy przestrzegać wytycznych udzielonych przez producenta. Skuteczna dezynfekcja zależy od kilku elementów: jakie drobnoustroje są na powierzchni, jak jest ich dużo, jak bardzo są aktywne, jaki preparat został użyty, jakie ma właściwości, jakie ma stężenie, jaki czas jest potrzebny, by skutecznie zadziałał, co podlega dezynfekcji, jakie jest środowisko, jego wilgotność, temperatura, pH i inne czynniki. Do dezynfekcji można używać gorącej pary wodnej (około 100°C), promieniowania UV o długości 256 nm (UVC), także różnych alkoholi (np. etylowy, izopropylowy), aldehydów (formaldehyd), pochodnych fenolowych, barwników, nadtlenków (H2O2, nadmanganian potasu), ozonu, a także surfaktantów (na granicy faz). Niektóre z tych metod są nadal stosowane. Znane są również różne substancje pochodzenia roślinnego wykazujące pewne właściwości antybakteryjne i antyseptyczne, stosowane raczej pomocniczo.
Procedura mycia rąk
Jedną z metod zapobiegających szerzeniu się różnych zakażeń są procedury higieniczno-sanitarne. Konieczne jest dokładne i prawidłowe mycie rąk, a więc kolejno: zdjęcie biżuterii i zegarka, zmoczenie dłoni wodą, z wykorzystaniem około 3-5 ml mydła np. antybakteryjnego, powtarzanie kolejnych ruchów dłoni (po 5 razy) wg wytycznych WHO, z dotarciem do wszystkich miejsc, również między palcami, łącznie ze skórą nadgarstków. Czas mycia powinien trwać około 30-60 sekund. Następnie spłukać dłonie pod wodą i osuszyć, najlepiej jednorazowym ręcznikiem. W celu dezynfekcji na suche dłonie, (nie na wilgotne) zastosować preparat na bazie alkoholu np. etylowego około 70%, który działa na różne drobnoustroje. Należy pamiętać, by paznokcie były czyste, krótko obcięte i nie pomalowane.
Preparaty antybakteryjne a pielęgnacja dłoni
Skóra często poddawana działaniu preparatów antybakteryjnych i antyseptycznych może stać się szorstka, ulec wysuszeniu i podrażnieniom. Wiąże się to z zaburzeniem ochronnej bariery hydrolipidowej na jej powierzchni i zwiększoną tansepidermalną utratą wilgoci (TEWL). Aby temu zapobiec konieczne jest jej odpowiednie natłuszczanie i stosowanie preparatów regeneracyjnych. Regularnie stosowany krem do rąk z olejem migdałowym czy mocznikiem pobudzi odnowę skóry dłoni i złagodzi objawy wysuszenia.
