Skóra sucha – pielęgnacja i ochrona

Skóra sucha – pielęgnacja i ochrona

2020-06-30 | Magdalena Ciupińska, Pielęgnacja i kosmetyki

Suchość skóry jest związana ze znaczną utratą wody przez uszkodzoną warstwę rogową, niedobory lipidów, zmniejszone wydzielanie łoju. W miarę upływu lat skóra staje się bardziej sucha, szybciej pojawiają się zmarszczki. Niekorzystne czynniki środowiska zewnętrznego, schorzenia skóry i  choroby ogólnoustrojowe mogą zwiększać odczucie suchości. Istotne znaczenie ochronne ma bariera skórno-naskórkowa i warstwa rogowa. Kontroluje ona wchłanianie różnych substancji z powierzchni skóry, zapobiega utracie cennych składników i wody z głębszych jej warstw.

Budowa warstwy rogowej

Warstwa rogowa to pozbawione jąder, spłaszczone komórki zwane korneocytami. Mają one we wnętrzu tzw. kopertę białkową, a na zewnątrz kopertę zrogowaciałą (cornified envelope-CE). Połączone są koreodesmosomami, a  między nimi występuje substancja złożona głównie  z lipidów (cholesterol, ceramidy, kwasy tłuszczowe) i tzw. naturalnego czynnika nawilżającego NMF (natural moisturizing factor).   Idealna warstwa rogowa budową przypomina ceglany mur. Cegłami są białka o odpowiednim składzie i ułożeniu,  a zaprawą lipidy. Nawodnienie oraz prawidłowy skład lipidów w przestrzeniach międzykomórkowych warstwy rogowej gwarantują zachowanie funkcji naskórka. W efekcie jest on barierą dla nadmiernej utraty wilgoci, chroni przed wnikaniem drobnoustrojów i urazami mechanicznymi, związkami chemicznymi i czynnikami fizycznymi np. promieniowaniem ultrafioletowym. Skład i ilość lipidów w warstwie rogowej zależy od płci, pory roku, wieku czy okolicy skóry.

Skóra sucha traci wodę przez uszkodzoną warstwę rogową naskórka

Skóra sucha – objawy

Skóra sucha występuje u około 80% dojrzałych kobiet. Z wiekiem szybciej się starzeje, staje się pomarszczona, skłonna do tworzenia zmarszczek. Ma uszkodzoną warstwę rogową naskórka co osłabia jej funkcje obronne i zwiększa przeznaskórkową utratę wody (TEWL). Skóra sucha może dotyczyć całego ciała, jest cienka, pergaminowa, matowa, niekiedy zaczerwieniona, łuszcząca, szorstka, często ma jakby „brudny” wygląd.  Dodatkowo bywa  mało elastyczna, słabo napięta, niekiedy z obecnością pęknięć, np. na dłoniach w okolicy opuszki palca. Mogą prześwitywać przez nią naczynia krwionośne.  Stopniowo traci właściwości ochronne, staje się bardzo wrażliwa, skłonna do podrażnień. Początkowo przesuszenie skóry może mieć charakter przejściowy i nasilać się po działaniu niekorzystnych warunków otoczenia, nieprawidłowej pielęgnacji.  Powoli suchość skóry utrwala się, odczuwany jest świąd, pieczenie, uczucie ściągania, a ulgę przynoszą preparaty poprawiające właściwości ochronne naskórka.

Czynniki nasilające suchość skóry

Sucha skóra nabyta powstaje w wyniku działania czynników zewnętrznych (promieniowanie UV, klimatyzacja, wiatr, niska temperatura, różne czynniki chemiczne). Nieprawidłowa pielęgnacja, mało zróżnicowana dieta, nagłe spadki wagi ciała, zaburzenia hormonalne czy przyjmowane  leki mogą nasilać objawy suchości skóry.

Pielęgnacja skóry suchej

Poprawa kondycji skóry suchej to przede wszystkim odbudowa i wzmocnienie uszkodzonej bariery naskórkowej, uzupełnienie lipidów i zmniejszenie przeznaskórkowej utraty wody. Systematyczna pielęgnacja skóry, dobrana indywidualnie, niekiedy wystarcza by przywrócić funkcje ochronne naskórka. Istotne znaczenie ma prawidłowe mycie skóry suchej i ochrona przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi (UV, niska temperatura).

W pielęgnacji skóry suchej stosuje się emolienty o właściwościach nawilżających, natłuszczających i uelastyczniających skórę i zmniejszających stan zapalny.  Ważne jest także stworzenie efektu okluzji (estry cholesterolu, olej kokosowy, masło shea, olej makadamia) co zapobiega odparowaniu wody. W zatrzymaniu wody w naskórku pomagają również preparaty zawierające mocznik, ektoinę, kwas hialuronowy, glicerynę. 

Prawidłowo pielęgnowana skóra sucha odzyskuje lepszy wygląd. Jest gładsza, zmarszczki ulegają spłyceniu, zmniejsza się uczucie jej świądu, ściągania i napięcia.

Preparaty antybakteryjne – czyli jakie?

Preparaty antybakteryjne – czyli jakie?

2020-04-23 | Magdalena Ciupińska, Pielęgnacja i kosmetyki

Na skórze u każdej osoby znajdują się bakterie, grzyby, wirusy. Jak się ich skutecznie pozbyć? Czy to możliwe? Z pomocą przychodzą nam preparaty antybakteryjne.

Drobnoustroje – szkodliwe czy nie?

Bakterie, grzyby, wirusy są tam, gdzie znajdują dobre warunki do ich rozwoju. Są obecne zarówno na człowieku, zwierzętach, roślinach jak i przedmiotach nieożywionych. Niektóre z nich np. grzyby mogą wytwarzać przetrwalniki i stanowić zagrożenie nawet po kilku tysiącach lat np. mumie egipskie. Wszystkie drobnoustroje szukają dla siebie jak najlepszych warunków. Jedne są w tym „znakomite” inne nie mają, aż takich właściwości i wystarczy dokładne umycie rąk, by się ich pozbyć. Znane są bakterie chorobotwórcze, wywołujące różne schorzenia i niechorobotwórcze pomagające nam prawidłowo funkcjonować (np. flora bakteryjna jelitowa). Drobnoustroje są tam, gdzie mają najlepsze warunki. Niektóre z nich mogą jednak zaczekać na lepsze środowisko… Bakterie, wirusy, grzyby w czasie ewolucji wytworzyły różne mechanizmy umożliwiające im przetrwanie. Mimo postępu wiedzy, nowych technologii, potrafią niespodziewanie „zaatakować” i znacznie zmienić życie… całego świata! Znane są epidemie różnych schorzeń na przestrzeni wieków.

Czym jest mikrobiom?

Niektóre okolice ciała mają tzw. stałą florę bakteryjną, czyli taką, która się tam zadomowiła, ma dobre warunki do rozwoju, i nie dopuszcza do zasiedlenia przez inne drobnoustroje. Jednak przy sprzyjających warunkach np. uszkodzenie naskórka, nieprawidłowa pielęgnacja skóry i stosowane miejscowo preparaty, choroby ogólnoustrojowe, przyjmowane leki, skład mikrobioty może ulec zmianie, a bakterie „nasze” mogą być przyczyną choroby.

Bakterie i inne drobnoustroje znajdują się na naszej skórze wszędzie. Mówimy o fizjologicznym mikrobiomie. Część na krótko znajduje się na naszej skórze i jest to tzw. flora bakteryjna przejściowa. Największa jednak ilość bakterii i różnych drobnoustrojów jest na dłoniach, gdyż dotykamy różnych przedmiotów w otoczeniu, na których się one znajdują. „Brudne” ręce, czyli takie, które mają bardzo liczne drobnoustroje, stanowią dla nas zagrożenie. Około 80% zakażeń wywołanych jest przez przeniesienie drobnoustrojów z rąk na inne okolice ciała, w tym nos, usta.

 

Różnorodne drobnoustroje mogą być przyczyną różnych schorzeń. Skład naszego mikrobiomu zmienia się i modyfikuje pod wpływem wielu czynników przez całe życie. Czasami bakterie, które chciałyby się zadomowić na naszej skórze zostają „wyeliminowane” przez nasz mikrobiom i  organizm, który rozpozna „wroga” i nie udzieli zgody na jego osiedlenie (odporność miejscowa, ogólnoustrojowa, wrodzona, nabyta). Jednak jeśli bakterii jest dużo, a organizm jest osłabiony, dochodzi do zakażenia. Dlatego tak ważne jest prawidłowe mycie rąk (dokładne, każda okolica dłoni i nadgarstki przez około 30-60 sekund), stosowanie mydeł antybakteryjnych i w uzasadnionych przypadkach dezynfekcja, antyseptyka, aseptyka…

Działanie antybakteryjne i antyseptyczne

Bakteriobójczy preparat to taki,  który powstrzymuje rozwój bakterii,  niszczy ich struktury prowadząc do śmierci komórki bakteryjnej. Znanymi substancjami bakteriobójczymi są antybiotyki, które uszkadzają ściany komórkowe i różne struktury, jednocześnie „uśmiercając” bakterię. Jednak antybiotyki nieumiejętnie stosowane, bez uzasadnienia, mogą prowadzić do uodpornienia się bakterii. Antybiotyki w wyższych stężeniach są bakteriobójcze, a w niższych bakteriostatyczne. Synonimem do słowa bakteriobójczy jest określenie przeciwbakteryjny (antybakteryjny), chroniący przed bakteriami, uniemożliwiający ich namnażanie się. Hiperonimami do słowa bakteriobójczy jest określenie antyseptyczny (antyseptyka) oraz  dezynfekcja.

Antyseptyka to słowo utworzone z greckiego anti przeciw i sepsis gnicie, czyli zapobieganie „gniciu” skóry spowodowanego drobnoustrojami. Antyseptyka to jest usunięcie różnych drobnoustrojów („odkażenie”, pozbycie się drobnoustrojów) i dotyczy skóry, błon śluzowych oraz ran. Zabieg taki jest konieczny przed wykonaniem jakichkolwiek interwencji z przerwaniem ciągłości skóry, czy w sytuacji przypadkowego przerwania ciągłości skóry (np. uraz). Najczęściej używa się alkohol etylowy sam lub z dodatkiem np. jodu, czy innych barwników np. fiolet gencjany (znany z dzieciństwa przez niektóre osoby). Stosowane antyseptyczne substancje muszą być bezpieczne, a alkohol zalecany jest w stężeniu około 70° i na suchą skórę (by nie był rozcieńczony). Oczywiście producenci podają jaka ilość preparatu musi być użyta, przez jaki czas, by usunięcie drobnoustrojów było skuteczne. Mogą być to procedury higieniczne, chirurgiczne…

Polskim uczonym, który udoskonalił antyseptykę był chirurg,  Jan Mikulicz-Radecki, profesor uniwersytecki w Krakowie, Królewcu, Wrocławiu. Zalecał także podczas operacji używanie bawełnianych rękawiczek  (aseptyka) oraz jako pierwszy zastosował na przełomie 1896/1897 roku bawełniane maseczki zakrywające twarz i usta, zwane później maskami Mikulicza. A obecnie znane już całemu światu w różnych modyfikacjach…

Pojęcie dezynfekcji

Określenie dezynfekcja (odkażanie), to usunięcie drobnoustrojów i dotyczy przedmiotów, powierzchni. Choć obecnie ogólnie mówi się o dezynfekcji np. rąk (odkażanie). By powierzchnia była jałowa po zastosowaniu konkretnego preparatu należy przestrzegać wytycznych udzielonych przez producenta. Skuteczna dezynfekcja zależy od kilku elementów: jakie drobnoustroje są na powierzchni, jak jest ich dużo, jak bardzo są aktywne, jaki preparat został użyty, jakie ma właściwości, jakie ma stężenie, jaki czas jest potrzebny, by skutecznie zadziałał, co podlega dezynfekcji, jakie jest środowisko, jego wilgotność, temperatura, pH i inne czynniki. Do dezynfekcji można używać gorącej pary wodnej (około 100°C), promieniowania UV o długości 256 nm (UVC), także różnych alkoholi (np. etylowy, izopropylowy), aldehydów (formaldehyd), pochodnych fenolowych, barwników, nadtlenków (H2O2, nadmanganian potasu), ozonu, a także surfaktantów (na granicy faz). Niektóre z tych metod są nadal stosowane. Znane są również różne substancje pochodzenia roślinnego wykazujące pewne właściwości antybakteryjne i antyseptyczne, stosowane raczej pomocniczo.

Procedura mycia rąk

Jedną z metod zapobiegających szerzeniu się różnych zakażeń są procedury higieniczno-sanitarne. Konieczne jest dokładne i prawidłowe mycie rąk, a więc kolejno: zdjęcie biżuterii i zegarka, zmoczenie dłoni wodą, z wykorzystaniem około 3-5 ml mydła np. antybakteryjnego, powtarzanie kolejnych ruchów dłoni (po 5 razy) wg wytycznych WHO, z dotarciem do  wszystkich miejsc, również między palcami, łącznie ze skórą nadgarstków. Czas mycia powinien trwać około 30-60 sekund. Następnie spłukać dłonie pod wodą i osuszyć, najlepiej jednorazowym ręcznikiem. W celu dezynfekcji na suche dłonie, (nie na wilgotne) zastosować preparat na bazie alkoholu np. etylowego około 70%, który działa na różne drobnoustroje. Należy pamiętać, by paznokcie były czyste, krótko obcięte i nie pomalowane.

Preparaty antybakteryjne redukują ilość drobnoustrojów na skórze rąk

Preparaty antybakteryjne a pielęgnacja dłoni

Skóra często poddawana działaniu preparatów antybakteryjnych i antyseptycznych może stać się szorstka, ulec wysuszeniu i podrażnieniom. Wiąże się to z zaburzeniem ochronnej bariery hydrolipidowej na jej powierzchni i zwiększoną tansepidermalną utratą wilgoci (TEWL). Aby temu zapobiec konieczne jest jej odpowiednie natłuszczanie i stosowanie preparatów regeneracyjnych. Regularnie stosowany krem do rąk z olejem migdałowym czy mocznikiem pobudzi odnowę skóry dłoni i złagodzi objawy wysuszenia.

Więcej o pielęgnacji dłoni przeczytacie tu.

Pielęgnacja skóry dłoni.

Pielęgnacja skóry dłoni.

2020-04-02 | Magdalena Ciupińska, Pielęgnacja i kosmetyki

Piękne wypielęgnowane dłonie, zadbane paznokcie są wizytówką zarówno kobiet jak i mężczyzn. Skóra rąk często ulega przesuszeniu w wyniku działania wielu niekorzystnych czynników środowiska zewnętrznego. Należą do nich: promieniowanie słoneczne, niska, wysoka temperatura, częste moczenie rąk i kontakt z różnymi substancjami chemicznymi stosowanymi do mycia, prania, sprzątania czy dezynfekcji. Niejednokrotnie wiąże się to z wykonywaną pracą zawodową, czy pracami domowymi, wymagającymi wielokrotnego mycia w ciągu dnia. Wymienione czynniki wpływają na uszkodzenie bariery hydrolipidowej naskórka, dlatego odpowiednia pielęgnacja skóry dłoni jest tak istotna.

 Dłonie dają możliwość poznawania świata dzięki licznym receptorom. To dotyk dłoni sprawia, iż możemy poczuć ciepło, zimno, fakturę powierzchni, czy miękkość materiału. U niektórych osób dłonie tak „wyspecjalizowały się”, iż pozwalają czytać… Dłonie  to nasz  bezpośredni „dotykowy” kontakt ze światem….

Jaka jest skóra dłoni?

Skóra grzbietowej powierzchni dłoni jest cieńsza, z mniejszą ilością gruczołów łojowych, uboższym płaszczem hydrolipidowym. Sprzyja to zwiększeniu przeznaskórkowej utraty wody i pojawieniu się suchości. Włosy są zazwyczaj na paliczkach palców. Są cienkie i delikatne u kobiet, a ciemniejsze i grubsze u mężczyzn. U części osób z mniejszą ilością tkanki tłuszczowej na grzbiecie ręki mogą być widoczne ścięgna – prostowniki palców,  niekiedy z przeświecającymi naczyniami krwionośnymi, z charakterystycznym ich układem dla każdej osoby. Skóra rąk bardzo łatwo ulega zaczerwienieniu pod wpływem różnych bodźców. Wewnętrzna powierzchnia dłoni ma odmienna budowę od powierzchni grzbietowej. Naskórek jest nieco grubszy, by pełnić funkcję ochronną,  nie ma tu gruczołów łojowych i włosów, a licznie występują  gruczoły potowe. To wewnętrzna powierzchnia rąk jest niejako przystosowana do kontaktu ze światem zewnętrznym , a w razie potrzeby zmienia swoje właściwości i przerasta, staje się grubsza.

Pielęgnacja skóry dłoni zapobiega przedwczesnym objawom starzenia

Dłonie dziecka są różowe, pulchne, bez wyraźnego rysunku naczyń krwionośnych, skóra jest dobrze napięta, bez przebarwień. Wygląd dłoni  zmienia się z wiekiem. Skóra staje się cieńsza, pojawiają się drobne zmarszczki. Na grzbiecie ręki obserwowany jest jakby nadmiar skóry, a brak podściółki tłuszczowej jeszcze bardziej uwidacznia ścięgna. Rysunek żył staje się bardziej zauważalny, ponieważ naczynia krwionośne wyraźnie unoszą skórę do góry. Powtarzająca się ekspozycja na UV sprawia, iż pojawiają się przebarwienia, pojedyncze lub liczne, w poziomie skóry, o średnicy kilku do kilkunastu milimetrów, często o  nierównych granicach, niekiedy potocznie nazywane „kwiatami starości”. Prawidłowa pielęgnacja skóry dłoni, ochrona przed słońcem może spowolnić ten proces.

Najczęstsze problemy skóry dłoni

Częstym problemem skóry dłoni jest przesuszenie. Początkowo pojawiają się drobne pęknięcia na palcach i w okolicy paznokci oraz tam gdzie skóra jest mało elastyczna i wielokrotnie w ciągu dnia eksploatowana (zginanie palców i całej dłoni w związku z wykonywanymi czynnościami). Suchości dłoni zazwyczaj towarzyszy łamliwość, rozdzielanie się od wolnego brzegu i wykruszanie się paznokci. Niekiedy paznokcie stają się wiotkie i łatwo ulegają uszkodzeniu. Trzeba je wtedy bardzo krótko przyciąć. Niekiedy jest to bolesne.

Liczne prace domowe, czy też narażenie zawodowe sprzyja powstawaniu uszkodzeń skóry, pojawianiu się pęcherzy, które po pęknięciu dają nadżerki (drobne ubytki naskórka). Mogą także pojawić się modzele. Zazwyczaj u osób rozpoczynających różne prace związane z trzymaniem w ręku określonego narzędzia np. nożyczki, początkowo powstają w miejscach ucisku pęcherze. W późniejszym czasie prowadzi to do zgrubienia warstwy rogowej i pojawienia się modzeli. Obecnie rzadziej obserwujemy zgrubienie na palcu w wyniku powtarzającego się ucisku przez trzymany długopis czy ołówek. Zgrubienia niekiedy przyjmują szarawy, żółtawy kolor i stanowić mogą defekt kosmetyczny. Niekiedy zgrubienie obejmuje cały palec. 

Kontakt dłoni z różnymi substancjami chemicznymi sprzyja dermatozom o podłożu alergicznym. Pojawiają się zmiany wypryskowe – zaczerwienienie skóry, drobne pęcherzyki, świąd i pieczenie. W przypadku nawracającego działania niekorzystnych czynników obserwujemy zgrubienie skóry na rękach, a określenie „dermatoza ze zużycia” wydatnie podkreśla charakter zmian.

Dużym problemem na grzbietach rąk są objawy starzenia się skóry. Obserwuje się wówczas ścieńczenie, zwiotczenie, brak sprężystości skóry, przebarwienia. Zmiany te pojawiają się z wiekiem i wielokrotną ekspozycją skóry na słońce. Odpowiednia pielęgnacja skóry dłoni może znacznie ograniczyć ich powstawanie.  

Jaka powinna być pielęgnacja skóry dłoni?

Najważniejsze zasady:

  • ochrona przed promieniowaniem UV stosowanie preparatów z faktorem SPF 50+,
  • ochrona przed niską/wysoką temperaturą (rękawiczki),
  • ograniczenie kontaktu z wodą,
  • stosowanie po każdym myciu kremów do rąk: nawilżających, natłuszczających, odbudowujących barierę skórno-naskórkową, powodujących zmiękczenie, wygładzenie skóry, poprawę nawodnienia, a tym samym wyglądu dłoni. Zalecane są emolienty, oleje roślinne, witaminy A, E, C,
  • unikanie bezpośredniej ekspozycji rąk na różne czynniki chemiczne,
  • ochrona rąk w pracach domowych, ogrodowych, zawodowych rękawiczkami (bawełniane lub bawełniane i dodatkowo „gumowe”),
  • stosowanie 1-2x tygodniowo w zależności od potrzeby maseczki kremowej na dłonie. Polecane składniki to estry cholesterolu, masło shea, emolienty, fitoceramidy,
  • w przypadku przebarwień wskazane są zabiegi (domowe, gabinetowe) wybielające, niwelujące widoczność przebarwień, rozjaśniające (z zawartością takich substancji jak witamina C, arbutyna, wyciągi roślinne o działaniu depigmentacyjnym np. tarczyca bajkalska, morwa biała, lukrecja, brzoskwinia),
  • urozmaicona dieta bogata w warzywa i mikroelementy.

Dłonie są naszą wizytówką. Mówi się, że to one najczęściej zdradzają nasz wiek. A tymczasem są tak bardzo narażone na negatywny wpływ czynników zewnętrznych. Dlatego tak ważne jest by pielęgnacja skóry dłoni była regularna, codzienna. Nie można o niej zapominać.

Dowiedz się jak wzmocnić odporność skóry?

Dowiedz się jak wzmocnić odporność skóry?

2020-03-26 | Magdalena Ciupińska, Pielęgnacja i kosmetyki

Skóra – nasz największy narząd

Skóra stanowi istotną barierę przed światem zewnętrznym. Chroni przed różnymi czynnikami środowiska: niską i wysoką temperaturą, działaniem promieniowania UV, uszkodzeniami mechanicznymi, różnymi drobnoustrojami. Skóra to taka nasza instytucja wielozadaniowa, pełniąca różne funkcje, regulująca złożone procesy, przeprowadzająca liczne reakcje chemiczne, wpływająca na naszą odporność.  Znajdujące się na niej różne drobnoustroje – mikrobiom (bakterie, wirusy, grzyby) wzmacniają odporność wrodzoną i stymulują nabytą. Prawidłowo pielęgnowana skóra stanowi barierę ochronną przed różnymi niekorzystnymi czynnikami. Czy możemy pomóc naszej skórze w jej fizjologicznej funkcji ochrony organizmu?

Od czego zależy odporność skóry?

Jest kilka czynników wpływających na utrzymanie, wzmocnienie właściwości obronnych skóry. Istotne znaczenie ma ochrona mikrobiomu, tak by nie dochodziło do dysbiozy, utrzymanie prawidłowego pH, odczynu hydrolipidowego, nawilżanie, a także ochrona przed niekorzystnymi czynnikami środowiska zewnętrznego. W zachowaniu odporności organizmu odgrywają rolę także, takie czynniki jak: urozmaicona dieta bogata w białko, witaminy i mikroelementy, ograniczenie spożywania tłuszczów zwierzęcych, nieprzekraczanie zalecanych norm kalorycznych, około
8-godzinny sen, ruch na świeżym powietrzu i relaks… oraz pogodne spojrzenie na świat….

Skóra cały czas wydziela lub wydala różne substancje, podlega działaniu zmieniających się czynników zewnętrznych, nakładane są na nią preparaty kosmetyczne/lecznicze, poddawana jest różnorodnym zabiegom, otrzymuje liczne sygnały z organizmu by funkcjonować. Dlatego tak istotne jest by wzmacniać odporność skóry.

Ważny krok w pielęgnacji

Aby skóra działała prawidłowo konieczne jest jej oczyszczanie. Jest to proces polegający na usunięciu z niej zanieczyszczeń i zabrudzeń, drobnoustrojów, wydzielanego sebum, wcześniej nałożonych preparatów kosmetycznych. To działanie na skórę substancji chemicznych z udziałem wody lub nie, a także oddziaływanie fizyczne – złuszczenie naskórka. Najczęściej do higieny skóry używane są mydła, syndety, czy też preparaty łączone. Niektóre mydła mające wysokie pH skutecznie  usuwają sebum.  Jednak u osób ze skórą wrażliwą może dochodzić do uszkodzenia lipidów międzykomórkowych i znacznego podrażnienia  i wysuszenia skóry. Mydła o obniżonym pH działają łagodniej na skórę, z mniejszym/nieznacznym uszkodzeniem lipidów między komórkami skóry. Jednak osoby z bardziej tłustą skórą, większymi zanieczyszczeniami nie usuną nadmiaru sebum. Preparaty oczyszczające „bez mydła” nie znajdą zastosowania przy bardzo silnie zabrudzonej skórze, nasilonym wydzielaniu łoju, czy w celu usunięcia np. przykrego zapachu z okolic silnie pocących się np. pach czy stóp.

Oczyszczanie skóry

Do demakijażu skóry twarzy zalecane są mleczka o różnych właściwościach, z przeznaczeniem dla określonych potrzeb skóry. Jednak konieczna jest potem tonizacja skóry i przywrócenie jej właściwego pH. Do oczyszczania mogą być także polecane preparaty w postaci pianki czy żelu, do zmycia wodą lub bez jej użycia. Niekiedy dodatkowo stosowane są specjalne myjki z bardziej lub mniej delikatnych włókien w zależności od przeznaczenia, czy też chusteczki nasączone preparatem do demakijażu/oczyszczenia skóry. Jednak zbyt częste, agresywne mycie szczególnie twarzy, preparatami nieodpowiednimi może prowadzić do uszkodzenia płaszcza lipidowego, dysbiozy mikrobiomu (zmiany w składzie mikrobiomu), osłabienia odporności skóry, pojawienia się suchości, pęknięć lub chorób skóry.

Żywa bariera

Skóra stanowi istotną barierą fizyko-chemiczną uniemożliwiającą wnikanie drobnoustrojów ze środowiska zewnętrznego. Jednocześnie jednak na skórze znajdują się bardzo liczne bakterie, grzyby i wirusy, które stanowią jej mikrobiotę. Głównie są to jednak bakterie o określonych preferencjach wzrostu. Nieprawidłowy proces mycia może istotnie naruszyć mikrobiotę i zmienić jej skład.

Mikrobiom skóry jest modyfikowany przez całe nasze życie.  Zaraz po porodzie skóra zasiedlana jest drobnoustrojami z otoczenia. Stopniowo w zależności od warunków pojawiają się na niej różne drobnoustroje. Mikrobiota zmienia się z wiekiem. Jest ona również zależna od płci, sposobu odżywiania się, stanu naszego zdrowia, różnych schorzeń i przyjmowanych leków, obszaru  skóry (okolice suche, wilgotne, bogate w sebum), wykonywanego zawodu, noszonej odzieży, pielęgnacji i od wielu różnorodnych czynników środowiskowych i socjalnych. Skład mikrobiomu zależy od grubości naskórka, obecności i aktywności gruczołów łojowych, potowych, mieszków włosowych, wilgotności czy temperatury ciała. Jednak przy sprzyjających warunkach – chorobach ogólnoustrojowych, obniżeniu odporności, uszkodzeniu naskórka np. zabiegami kosmetycznymi, leczniczymi może dochodzić do nadmiernej kolonizacji skóry bakteriami z mikrobiomu.

Skórę zasiedlają głównie bakterie preferujące określone warunki w różnych okolicach ciała. Jedne zwane są rezydującymi, czyli „mieszkającymi na stałe”,  inne są przejściowo. Dłonie nasze najczęściej mają kontakt różnymi przedmiotami  z otoczenia, a znajdujące się na nich drobnoustroje mogą być przenoszone na inne okolice ciała, także na twarz i być przyczyną groźnych chorób skóry i ogólnoustrojowych. Tylko dokładne mycie rąk, a w określonych wskazaniach dezynfekcja pozwalają na usunięcie niepożądanych drobnoustrojów.

„Nasz” mikrobiom to jeden z elementów ochrony  przed kolonizacją innych patogenów. Powoduje on stymulację układu odpornościowego, wzmocnienie  wrodzonej odporności i modulowanie, pobudzanie, rozwijanie odporności nabytej, a także regulację różnych procesów metabolicznych. Uszkodzona skóra nie spełnia swoich właściwości ochronnych.

Mikrobiom - ważny element odporności skóry

Skóra w stanie równowagi

Skóra to bariera na którą składają się  trzy główne elementy. Pierwszą barierę mikrobiologiczną stanowi mikrobiom, drugą – fizyczną nieuszkodzona warstwa rogowa i trzecią bariera biologiczna – naskórek i skóra właściwa. O wszystkie trzy elementy należy należycie zadbać. Zdrowy organizm i prawidłowo funkcjonująca  skóra  musi wytworzyć stan równowagi, tak by „nasze” bakterie uniemożliwiały osiedlanie się innym patologicznym bakteriom. Oczywiście skład jakościowy i ilościowy mikrobiomu i stan układu immunologicznego wpływa na równowagę mikrobiomu.  Mikrobiom skóry jest do pewnego czasu odporny na zmiany i stabilny pod względem składu i liczebności, ale zmienione  warunki na powierzchni skóry mogą sprzyjać kolonizacji flory pożądanej, ale mogą też stworzyć warunki  na osiedlenie się flory patologicznej z otoczenia.

Układ odpornościowy skóry

Skóra posiada różne mechanizmy uniemożliwiające lub ograniczające osiedlanie się różnym bakteriom. Należą do nich: stałe złuszczanie się naskórka, obecność płaszcza hydrolipidowego, kwaśne pH 4-6,6, wytwarzanie substancji przeciwbakteryjnych (dermicydyna, lizozym), obecność kwasów tłuszczowych i innych lipidów, zdolność wydzielania substancji przeciwdrobnoustrojowych (przez keratynocyty, sebocyty, komórki gruczołów potowych, komórki tuczne), różnych peptydów (jak katelicydyna – LL-37, defensyna ẞ 1 i inne), a także obecność w skórze komórek Langerhansa, czy  innych komórek tkanki limfatycznej – SALT.           

Odporność skóry możemy wzmocnić poprzez jej regularne oczyszczanie z różnych drobnoustrojów, wydzielin, nałożonych kosmetyków i ochronę przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi. Istotne znaczenie ma nawilżanie skóry oraz odbudowa bariery skórno-naskórkowej. Dlatego w kosmetykach warto szukać składników o takim działaniu. Należą do nich np. emolienty, fitoceramidy, probiotyki i prebiotyki. Regularnie stosowane kosmetyki z tymi substancjami znacznie poprawią odporność skóry, dzięki czemu będzie ona mniej podatna na uszkodzenia, podrażnienia czy alergie. Odbudowa naturalnej bariery ochronnej przyspieszy regenerację cery i sprawi, że skóra będzie wyglądała zdrowo i promiennie.

Retinoidy i ich właściwości odmładzające skórę

Retinoidy i ich właściwości odmładzające skórę

2020-02-20 | Magdalena Ciupińska, Pielęgnacja i kosmetyki

Retinoidy to jedne z najbardziej skutecznych substancji przeciwstarzeniowych, odmładzających. Zapobiegają fotostarzeniu, a także „odwracają” jego skutki. Poprawiają kondycję skóry, czyniąc ją bardziej elastyczną i rozjaśniają przebarwienia. Wzmacniają warstwę rogową, przywracają jej funkcje barierowe, ograniczają przeznaskórkową uratę wody. Retinoidy stosuje się miejscowo lub ogólnie. Są wykorzystywane w różnych chorobach  skóry jak łuszczyca, trądzik młodzieńczy, szczególnie zaskórnikowy, niekiedy trądzik różowaty, w zaburzeniach rogowacenia. Retinoidy zmniejszają także ryzyko powstawania zmian przednowotworowych i nowotworów skóry w skórze uszkodzonej przez  UV . Działają więc prewencyjnie u osób z posłonecznym uszkodzeniem skóry.

Rola witaminy A w organizmie

Witamina A, czyli retinol jest niezbędna  do prawidłowego rozwoju  organizmu. Bierze udział w keratynizacji naskórka, różnicowaniu komórek, wpływa na procesy odpornościowe, umożliwia prawidłowe widzenie (jej pochodna jest składnikiem rodopsyny w siatkówce). Niedobór witaminy A to nieprawidłowe widzenie o zmroku tzw.  „kurza ślepota”, suchość, łuszczenie się skóry,  nasilone rogowacenie.  Jednak nadmiar witaminy A, czy jej pochodnych podawanych doustnie, leczniczo może powodować uszkodzenie płodu, bóle głowy, nudności i wymioty i znaczą suchość skóry.  Źródłem witaminy A w pożywieniu są głównie ryby, tran, wątroba, żółtko.  Natomiast beta – karoten to prowitamina A. Żółty barwnik występujący w  roślinach (np. marchew, szpinak, brokuły, dynia, morele, melon, bataty ), który w organizmie człowieka (jelita) pod wpływem enzymów przekształca się w aktywne formy witaminy A. Zbyt duże spożycie beta – karotenu powoduje,  iż skóra ma pomarańczowy odcień. Beta – karoten w kosmetykach ma właściwości antyoksydacyjne.

Podział retinoidów

Retinoidy, w zależności od formy chemicznej są podobne do witaminy lub znacznie różnią się od niej budową. Jednak zawsze wywierają działanie na te same receptory co witamina A (retinol). Grupa retinoidów to ponad 2500 związków! Retinoidy mimo różnej struktury nadal jednak działają na receptory, na które wywiera działanie aktywny metabolit witaminy A, czyli kwas retinowy. Ze względu na budowę i właściwości retinoidy dzielimy na kilka generacji.

Retinoidy
Forma alkoholowa – retinolStosowany w kosmetykach jako składnik przeciwzmarszczkowy
Forma aldehydowa – retinalDozwolony do stosowania w kosmetykach, jednak jest mało stabilny i podatny na utlenianie
Forma kwasowa – kwas retinowyNajbardziej aktywny, niedozwolony do stosowania w kosmetykach, silnie drażni skórę. Stosowany w medycynie.
Generacje retinoidów
Niearomatyczne, naturalne (działają nieselektywne)Retinol, Retinal, Formy izomeryczne kwasu retinowego: Tretinoina (all-trans kwas retinowy), Izotretinoina (13-cis kwas retinowy)
Monoaromatyczne, syntetyczne analogi witaminy AEtretynat, Acytretyna
Poliaromatyczne, syntetyczne (selektywnie działają na receptory)Adapalen, Tazaroten

Cykl przemian retinoidów

Retinoidy mają działanie drażniące na skórę, dlatego też w kosmetykach wykorzystuje się retinal, retinol oraz estry retinylu w określonych stężeniach. Nowsze generacje retinoidów nadal wykazują działanie na receptory retinoidowe, ale skóra dużo lepiej je toleruje. Estry retinylu  przekształcają się w skórze przy pomocy esteraz w retinol, następnie w retinal, przy udziale dehydrogenazy, aż w końcu powstaje  kwas witaminy A – kwas retinowy, wykazujący najsilniejsze działanie. Retinoidy transportowane są do komórek za pomocą specjalnych białek (RBP). Następnie już w komórce odpowiednie białka przenoszą je do jądra komórkowego. I tu działają na receptory retinoidowe  ( RXR, RAR), wpływając na namnażanie i różnicowanie się komórek. Zjawisko to jest to określane jako tzw. „efekt jądrowy”. Receptory retinoidowe znajdują się w naskórku, mieszkach włosowych, gruczołach łojowych i komórkach układu immunologicznego (komórki Langerhansa).  

Mechanizm działania

W wyniku działania retinoidów  w warstwie podstawnej naskórka  powstają nowe komórki, które przesuwając się ku górze przyśpieszają jego odnowę. Hamują także transport melaniny do komórek naskórka.  Rozluźniają połączenia keratynocytów, zmniejszają ich przyleganie. Powodują złuszczanie górnych warstw naskórka, a jednocześnie usuwają komórki obładowane melaniną, co rozjaśnia przebarwienia. Retinioidy zmniejszają liczbę atypowych komórek naskórka, staje się on cieńszy, gładszy. W skórze właściwej ograniczają tworzenie się metaloproteinaz odpowiedzialnych za degradację kolagenu. Stymulują fibroblasty do produkcji kolagenu typu I i III (kolagen struktury skóry),  kolagenu VII (włókna zakotwiczające) i fibryliny (do budowy, odnowy elastyny).  Retiniody nasilają  powstawanie drobnych naczyń krwionośnych skóry (angiogeneza) i zmniejszają stan zapalny.  Efekty działania retinoidów w skórze i w naskórku powodują poprawę kondycji skóry. Widoczne jest wyraźne odmłodzenie skóry, „odwrócenie” działania UV, zniwelowanie drobnych linii i zmarszczek, szorstkości, oraz wygładzenie naskórka (wyczuwalne również dotykiem) Obserwuje się także poprawę elastyczności, tekstury i „gęstości skóry” . Przebarwienia są mniej widoczne, wyrównuje się koloryt skóry,  jest ona lepiej ukrwiona, bardziej różowa. 

Efekty uboczne?

Stosowanie kosmetyków z retinoidami jest przeciwwskazane u kobiet w ciąży, matek karmiących. Preparaty należy aplikować na suchą skórę i nie łączyć z innymi zabiegami złuszczającymi. Konieczna jest też ochrona przed UV. Retinoidy aplikowane  miejscowo mogą powodować zazwyczaj po około 2-4 dniach nieznaczne podrażnienie skóry w postaci rumienia, złuszczania skóry. Towarzyszy temu odczucie suchej skóry (kseroza), bo dochodzi do krótkotrwałego zmniejszenia syntezy ceramidów i wzrostu przesnaskórkowej uraty wody (TEWL). Przejściowo zostaje więc zaburzona  bariera ochronna naskórka, która potem stopniowo ulega naprawie, a skóra wyraźnie „odbudowuje się”. Tzw .retinoidowe zapalenie czyli rumień na skórze  (nie zawiązany z receptorami),  pieczenie , świąd, mrowienie zazwyczaj szybko ustępują.

Skuteczne odmładzanie

Mimo to warto stosować retinoidy w kosmetyce, bo nie tylko ograniczają proces starzenia się skóry, ale potrafią go odwrócić. Nowoczesne retinoidy nadal działają na receptory retinoidowe, ale są lepiej tolerowane i  wykazują swoje „odmładzające” działanie.

Przeczytaj też odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące stosowania retinoidów.

Skóra wrażliwa – jak o nią zadbać? Część II

Skóra wrażliwa – jak o nią zadbać? Część II

2020-01-16 | Magdalena Ciupińska, Pielęgnacja i kosmetyki

Skóra wrażliwa dotyczy  głównie  twarzy, powiek, ale także szyi, okolicy pach i pachwin. Osoby ze skórą nadwrażliwą odczuwają ciągły niepokój i obawiają się, iż zmiany mogą pojawić się „w każdej chwili”. Dlatego też podróżują zwykle ze swoimi wypróbowanymi kosmetykami.

Skóra wrażliwa – skąd ten problem?

Wrażliwości skóry sprzyja jej suchość (o różnej etiologii), powierzchowne unaczynienie oraz schorzenia przebiegające z atopią. Skóra sucha dotyczy około 80% dojrzałych kobiet i narasta z wiekiem, występuje także u mężczyzn. Uwrażliwienie skóry wiąże się z nieprawidłową funkcją bariery naskórkowej, cieńszym naskórkiem i powierzchownie zlokalizowanymi naczyniami krwionośnymi, „odpowiadającymi” rozszerzeniem na nawet najdrobniejsze bodźce. Uszkodzenie bariery może być uwarunkowane genetycznie lub być nabyte. Sucha skóra w AZS związana jest z zaburzeniem bariery naskórkowej, nieprawidłowym metabolizmem lipidów naskórkowych, zmniejszeniem czynności gruczołów łojowych, niedostatecznym wytwarzaniem naturalnych czynników nawilżających (NMF), a jednocześnie wzrostem przeznaskórkowej utraty wody. Jeśli skóra wrażliwa dotyczy całego ciała, wiąże się ze znacznym świądem, podrażnieniem, niepokojem i bezsennością konieczne jest wsparcie psychologiczne. Dotyczy to osób z przewlekłymi schorzeniami skóry, jak AZS, łuszczyca, wyprysk z podrażnienia i alergiczny lub trądzik różowaty.

Tego unikaj

Skóra wrażliwa może być następstwem niekorzystnych warunków pracy, środowiska, nieprawidłowej pielęgnacji i braku jej ochrony przed czynnikami zewnętrznymi np. promieniowaniem UV, klimatyzacją, dymem papierosowym i zapachowymi substancjami lotnymi. Nasilenie objawów skóry wrażliwej zależy od wielu czynników nakładających się na siebie.

Kosmetyki dla skóry wrażliwej

Skóra wrażliwa to wyzwanie dla twórców kosmetyków, a badania aplikacyjne powinny uwzględniać zawsze tolerancję preparatów przez cery nadwrażliwe. Istotne znaczenie ma poznanie i eliminacja różnych czynników nasilających zmiany zarówno w domu jak i w pracy. Unikanie wszystkiego co prowokuje nadwrażliwość skóry jest bardzo ważne. Konieczne jest wzmocnienie bariery naskórkowej, by jak „tama” nie pozwalała na działanie czynników drażniących. Kosmetyki lepiej wcześniej wypróbować i nie nakładać na skórę wszystkiego co jest dostępne. A jeśli pojawi się rumień  lub podrażnienie to należy zastosować preparaty łagodzące, wspierające funkcje ochronne, utrzymujące prawidłowe nawilżenie i elastyczność  naskórka, zmniejszające przeznaskórkową utratę wody, redukujące świąd.

Skóra wrażliwa - jakich kosmetyków potrzebuje? Jak ją odpowiednio pielęgnować?

Składniki aktywne

Istotne znaczenie ma forma preparatu aplikowanego na skórę, zarówno do demakijażu jak i pielęgnacji, skład podłoża oraz składniki czynne. Do demakijażu odpowiednie są preparaty delikatne, o łagodnej bazie myjącej, nie naruszające bariery hydrolipidowej naskórka. Wśród składników aktywnych polecanych do skóry wrażliwej wyróżnia się substancje łagodzące np. d-pantenol, galusan epigallokatechiny, nawilżające np. ektoina, wzmacniające barierę hydrolipidową np. ceramidy. Bardzo ważna jest również odbudowa tzw. mikrobiomu czyli dobroczynnej flory bakteryjnej bytującej na powierzchni skóry. Stosowane w kosmetykach probiotyki i prebiotyki znacznie ograniczają wrażliwość skóry na niekorzystne czynniki drażniące. Cery naczynkowe warto wspomóc kosmetykami z zawartością składników wzmacniających naczynka np. arnika górska, kasztanowiec zwyczajny. Ważne jest, by zastosowane substancje czynne były jak najlepiej tolerowane przez skórę wrażliwą. Powinny przynosić ukojenie i ochronę przed „agresywnym” światem zewnętrznym.

Zobacz też…

A

Skóra wrażliwa – jak o nią zadbać? Część I

Skóra wrażliwa dotyczy głównie twarzy, powiek, ale także szyi, okolicy pach i pachwin. Osoby ze skórą nadwrażliwą odczuwają ciągły niepokój i obawiają się, iż zmiany mogą pojawić się „w każdej chwili”. Dlatego też podróżują zwykle ze swoimi wypróbowanymi kosmetykami.