Nadmierna suchość skóry powstaje w wyniku znacznej utraty wody przez uszkodzoną warstwę rogową, nieprawidłowy skład lipidów, czy zmniejszoną aktywność gruczołów łojowych. Sucha skóra nasila się z wiekiem, może być w przebiegu różnych schorzeń skóry, czy działania niekorzystnych czynników środowiska zewnętrznego. W skórze suchej szybciej pojawiają się zmarszczki.

Bariera naskórkowa

Głównym elementem ochronnym skóry jest bariera naskórkowa, a przede wszystkim warstwa rogowa. Kontroluje ona wchłanianie różnych substancji z powierzchni skóry i zapobiega utracie cennych składników i wody z głębszych warstw naskórka i skóry właściwej. Warstwa rogowa to pozbawione jąder, spłaszczone komórki zwane korneocytami, mają one we wnętrzu tzw. kopertę białkową, a na zewnątrz kopertę zrogowaciałą (cornified envelope-CE). Połączone są koreodesmosomami, a między nimi jest substancja złożona głównie z lipidów (cholesterol, ceramidy, kwasy tłuszczowe) i tzw. naturalnego czynnika nawilżającego NMF (natural moisturizing factor).

Naturalna warstwa

Idealna warstwa rogowa przypomina ceglany mur, cegłami są białka o odpowiednim składzie i ułożeniu, a zaprawą lipidy. Nawodnienie oraz prawidłowy skład lipidów w przestrzeniach międzykomórkowych warstwy rogowej gwarantują utrzymanie funkcji naskórka, a więc zatrzymanie wody, ochrona przed wnikaniem drobnoustrojów, urazami mechanicznymi, związkami chemicznymi i czynnikami fizycznymi np.: promieniowaniem ultrafioletowym. Skład i ilość lipidów w warstwie rogowej zależy od płci, pory roku, wieku czy okolicy skóry.

Suchość skóry

Cera sucha występuje u około 80% kobiet dojrzałych, a z wiekiem szybciej się starzeje, staje się pomarszczona, skłonna do tworzenia zmarszczek, bruzd, może być uboga w wodę jak i tłuszcze, jest to skóra odwodniona. Ma uszkodzoną i obniżoną funkcję ochronną warstwy rogowej naskórka, zwiększa się przeznaskórkowa utrata wody (TEWL). Skóra sucha może dotyczyć całego ciała, jest cienka, pergaminowa, matowa, niekiedy zaczerwieniona, łuszcząca, szorstka, często ma jakby „brudny” wygląd. Jest mało elastyczna, słabo napięta, niekiedy z obecnością pęknięć, np. na dłoniach w okolicy opuszki palca. Mogą prześwitywać przez nią naczynia krwionośne (teleangiektazje).

Stopniowo traci właściwości ochronne, staje się bardzo wrażliwa, skłonna do podrażnień. Początkowo przesuszenie skóry może mieć charakter przejściowy i pojawiać się przy działaniu niekorzystnych warunków otoczenia, nieprawidłowej pielęgnacji, powoli ten stan utrwala się. Osoby z suchą skórą skarżą się na świąd, pieczenie, uczucie ściągania. Ulgę przynoszą preparaty poprawiające właściwości ochronne naskórka.

Geneza

Sucha skóra nabyta powstaje w wyniku działania czynników zewnętrznych jak ekspozycja na UV – słońce, solaria, narażenie na niekorzystne warunki klimatyczne pojawiające się w związku z wykonywaną pracą, czy rekreacją – mała wilgotność, wiatr, niskie temperatury. Także okres zimowo-jesienny i korzystanie z ogrzewania mieszkań, ekspozycja na czynniki chemiczne, nieprawidłowa pielęgnacja skóry, dieta, nagłe spadki wagi ciała, zaburzenia hormonalne czy przyjmowane leki mogą nasilać objawy suchości. Niektóre choroby skóry przebiegają ze znaczną suchością np. atopowe zapalenie skóry, wyprysk tzw. egzema, szczególnie widoczna na dłoniach tzw. dermatoza „ze zużycia”, łuszczyca, rybia łuska czy winter xerosis. Suchość skóry obserwujemy także w schorzeniach narządów wewnętrznych: w cukrzycy, przewlekłej niewydolności nerek, niedoczynności tarczycy czy nowotworach.

Sposoby walki z suchością

Walka z suchością skóry to przede wszystkim odbudowa i wzmocnienie uszkodzonej bariery naskórkowej, uzupełnienie lipidów, zmniejszenie utraty przez-naskórkowej wody, a tym samym wzrost elastyczności, poprawa wyglądu skóry, spłycenie zmarszczek, wygładzenie skóry, zmniejszenie świądu. Istotne znaczenie ma systematyczna pielęgnacja skóry, dobrana indywidualnie, niekiedy może być wystarczająca formą przywrócenia funkcji ochronnej naskórka. W pielęgnacji skóry suchej stosowane są emolienty o właściwościach nawilżających, natłuszczających i uelastyczniających skórę i zmniejszających stan zapalny. Wykorzystywany jest efekt okluzji (estry choresterolu, olej kokosowy, masło shea, olej makadamia) co zapobiega odparowaniu wody. Ponadto woda może być wiązana i utrzymywana w naskórku (mocznik, kwas hialuronowy, gliceryna). Tak wzmocniona warstwa rogowa stanowi barierę ochronną.