Po ekspozycji na słońce, szczególnie u osób o jasnej karnacji może wystąpić na skórze odczyn rumieniowy. Im skóra jest jaśniejsza, tym większe prawdopodobieństwo takiej reakcji. Jeśli ekspozycja była „zbyt intensywna”, a skóra nieodpowiednio chroniona przed promieniowaniem UV, może powstać również oparzenie słoneczne, czyli rumień skóry z pęcherzami, znaczną bolesnością i pieczeniem. Mogą także pojawić się objawy ogólne np. złe samopoczucie. Oparzenie po ekspozycji na promieniowanie słoneczne to „szok dla skóry”.

W zależności od mechanizmu powstawania, opaleniznę pojawiającą się na skórze po ekspozycji na promieniowane UV można podzielić na:

• opaleniznę szybką – na skutek uwolnienia już obecnej w skórze melaniny, uzyskujemy dzięki UVA,
• opaleniznę długotrwałą – dzięki wytworzeniu nowej melaniny, pod wpływem promieniowania UVB.

Synteza witaminy D3

W syntezie witaminy D3 bierze udział promieniowanie UVB. W naszej szerokości geograficznej witamina D3 jest syntetyzowana od końca kwietnia do początku września. Wystarczy, by w tym czasie eksponować się na słońce 15 minut w godzinach 10-15  odsłaniając około 18 % powierzchni skóry, najlepiej przedramiona i uda.

Unikajmy „syntetyzowania witaminy D3 „ eksponując tylko twarz i grzbiety rąk, gdyż to zbyt mała powierzchnia skóry, a ponadto i tak w ciągu naszego życia te okolice ciała są najbardziej narażone na działanie promieniowania UV.

W pozostałych miesiącach, a także w przypadku licznych znamion barwnikowych, zmian nowotworowych, czerniaka, chorób ogólnoustrojowych, osób starszych, lepiej witaminę przyjmować np. doustnie oraz wzbogacić dietę o produkty z dużą jej zawartością np. ryby morskie. Gdybyśmy bardzo dokładnie przestrzegali zaleceń i stosowali na całą skórę preparaty z wysokim filtrem UVB, witamina D3 nie byłaby syntetyzowana. Ponieważ jednak nie zawsze przestrzegamy zaleceń odnośnie aplikacji kremu z filtrem – niedokładne smarowanie, niewiele kremu, brak ponownego nałożenia kremu po określonym czasie, po kąpieli, to synteza witaminy D3 odbywa się.

Osoby nie korzystające ze słońca, nie syntetyzują witaminy D3 w skórze. Także zdolność syntezy witaminy D3 w skórze u osób starszych zmniejsza się, a jednocześnie ekspozycja na słońce jest rzadsza. Ponieważ promieniowanie UVB nie przechodzi przez szyby okienne, tak więc nie uzyskujemy syntezy witaminy D3 jadąc samochodem z zamkniętymi szybami.

Odczyny fototoksyczne

Promieniowanie UVA i preparaty światłouczulające  powodują powstanie odczynów fototoksycznych (przypominających oparzenie słoneczne) oraz odczynów fotoalergicznych. Preparaty światłouczulające zwiększające wrażliwość skóry na działanie słońca to: leki przyjmowane doustnie (przeciwzapalne, hormony, przeciwgrzybicze, antybiotyki), leki  stosowane miejscowo (przeciwbólowe), niektóre kosmetyki i preparaty zawierające zioła np. dziurawiec. Kontakt z roślinami zawierającymi substancje światłouczulające w słoneczne dni może spowodować powstanie rumienia, pęcherzy, czyli zmian przypominających oparzenie słoneczne. Jeśli kontakt z roślinami światłouczulającymi był niewielki, a intensywność słońca nieznaczna, to mogą pojawić się przebarwienia na skórze, które niestety długo się utrzymują. Te same leki mogą mieć działanie fototoksyczne i/lub fotoalergiczne (informacja jest w ulotkach). Przed ekspozycją na słońce należy zmyć wszelkie kosmetyki ze składnikami światłouczulającymi z ciała, by uniknąć odczynów fototoksycznych – przebarwień, a niekiedy rumienia, pęcherzy.

Starzenie się skóry

Wielokrotne ekspozycje na słońce bez odpowiedniego przygotowania i pielęgnacji powodują szybsze starzenie się skóry (fotostarzenie). Zjawisko to dotyka najbardziej osoby o jasnej karnacji, czyli słabej naturalnej ochronie przed promieniowaniem. Charakterystyczne cechy fotostarzenia to: spadek sprężystości, pogrubienie naskórka, głębokie zmarszczki i bruzdy, szorstkość, przebarwienia i odbarwienia. Wygląd skóry jest więc wynikiem fotostarzenia i starzenia fizjologicznego, związanego z wiekiem.

Przebarwienia i zaburzenia pigmentacji

Skóra eksponowana na słońce przez wiele lat ma nierówny koloryt, powstają liczne przebarwienia. Najczęstsza ich lokalizacja to twarz, dekolt, grzbiety rąk i plecy. Przebarwienia mogą mieć średnicę od kilku do kilkunastu mm. Ciemnieją pod wpływem kolejnych ekspozycji na słońce.

Nowotwory skóry, w tym czerniak

Promieniowanie UV jest odpowiedzialne za powstawanie zmian przednowotworowych, nowotworów skóry, w tym czerniaka. Osoby z licznymi znamionami barwnikowymi nie powinny opalać się! Im bardziej nasilone objawy fotostarzenia się skóry, tym większe prawdopodobieństwo pojawienia się zmian przednowotworowych i nowotworów skóry. Ekspozycja na słońce, a szczególnie oparzenia słoneczne zwiększają ryzyko czerniaka.

Jeśli zauważysz podejrzaną zmianę zgłoś się do lekarza!

Przeczytaj także I cz. artykułu „Wpływ słońca na skórę – fakty i mity”.